Mengücekliler, Selçuklu Sultanı Alp Arslan’ın komutanlarından olan Mengücek Gazi tarafından kurulmuştur. Bu devlet, merkez olarak Erzincan’ı benimseyip Kemah, Divriği ve Şebinkarahisar bölgelerinde hüküm sürmüştür (1080-1228).
Mengücek Gazi, Gürcülere ve Rumlara karşı gerçekleştirilen savaşlarda zafer elde etmiştir. Mengücek Gazi’nin vefatından sonra onun yerine geçen oğlu İshak, Artuklular ve Danişmentlilerle yaptığı çatışmada yenilgiye uğrayarak Danişmentlilerin himayesine girmiştir.
İshak’ın vefatından sonra Mengücekliler, Erzincan ve Divriği adında iki kola ayrıldılar. İshak Bey’in çocuklarından Süleyman Divriği’de, Davut ise Erzincan’da hükümdarlık yaptı. Her iki kol, Moğol istilasından önce Türkiye Selçuklu Devleti’ne bağlanmıştır.
Mengücekliler döneminde Kemah ve Erzincan, tarım, ticaret ve sanayi alanında büyük bir gelişim göstermiş, ekonomik büyümenin yanı sıra dönemin en önemli kültürel merkezlerinden biri haline gelmiştir. Divriği’de yapımı gerçekleştirilen Ulu Cami ve darüşşifa, bu dönemin en kıymetli eserlerinden biridir. Erzincan ve çevresinde meydana gelen depremler, bu eserlerin günümüze ulaşmasına engel olmuştur.
Mengücekliler, bilimin ilerlemesine de önem vermişlerdir. Hükümdar Davut Şah’ın Erzincan’daki sarayına davet ettiği dönemin bilim insanı Muvaffakuddin Abdüllâtif, tıp, fizik ve felsefe alanında önemli eserler kaleme almıştır.