1961 ANAYASASI’NA GÖRE
TEMEL HAKLAR VE ÖZGÜRLÜKLER
TEMEL HAKLAR VE ÖDEVLER
GENEL HÜKÜMLER
I. Temel hakların karakteri ve korunması:
MADDE 10- Tüm bireyler, kişiliği ile bağlantılı, dokunulmaz, devredilemez ve vazgeçilemez temel hak ve özgürlüklere sahiptir.
Devlet, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini, kişisel huzur, sosyal adalet ve hukuk devletinin ilkeleri ile bağdaşmayan her türlü siyasi, ekonomik ve sosyal engeli ortadan kaldırarak korur; insanların maddi ve manevi gelişimleri için gereken koşulları oluşturur.
II. Temel hak ve özgürlüklerin niteliği, sınırlanması ve kötüye kullanımı:
Kanun, temel hak ve özgürlüklerin özüne müdahale edemez.
Bu Anayasa’da belirtilen hak ve özgürlüklerden hiçbiri, insan haklarını ya da Türk Devleti’nin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü, dil, ırk, sınıf, din ve mezhep ayırımına dayalı olarak Anayasa’da tanımlanan cumhuriyeti ortadan kaldırma amacıyla kullanılamaz. Bu maddelere aykırı davranışların cezaları kanunda belirlenir.
III. Eşitlik:
MADDE 12- Herkes, dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayrımı gözetmeksizin, hukuk önünde eşittir. Hiç kimseye, aileye, sınıfa veya zümreye ayrıcalık tanınamaz.
KIŞININ HAKLARI VE ÖDEVLERİ
I. Kişisel dokunulmazlık:
MADDE 14- Her birey, yaşama, maddi ve manevi varlığını geliştirme hakkına ve kişisel özgürlüğe sahiptir.
Kişisel dokunulmazlık ve özgürlük, yalnızca yasanın açık bir şekilde belirlediği durumlarda ve usulüne uygun olarak verilmiş bir mahkeme kararı olmadıkça kısıtlanamaz. Kimseye eziyet veya işkence yapılamaz; insan haysiyeti ile bağdaşmayan cezalar uygulanamaz.
1982 ANAYASASI’NA GÖRE TEMEL HAK
VE ÖZGÜRLÜKLER
GENEL ESASLAR
X. Kanun önünde eşitlik
MADDE 10- Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri nedenlerle ayrım gözetilmeksizin yasalar önünde eşittir.
TEMEL HAKLAR VE ÖDEVLER
I. Temel hak ve özgürlüklerin doğası:
MADDE 12- Her birey, kişiliği ile bağlantılı, dokunulmaz, devredilmez ve vazgeçilemez temel hak ve özgürlüklere sahiptir.
Temel hak ve özgürlükler, bireyin topluma, ailesine ve diğer bireylere karşı olan görev ve sorumluluklarını da içerir.
III. Temel hak ve özgürlüklerin kötüye kullanımı:
MADDE 14- Anayasa hükümlerinin hiçbiri, devlete veya bireylere, Anayasa ile tanınan temel hak ve özgürlüklerin ortadan kaldırılmasını veya Anayasa’da belirtilenden daha geniş şekilde kısıtlanmasını amaçlayan bir şekilde yorumlanamaz. Bu hükümlere aykırı hareket edenler hakkında uygulanacak yaptırımlar, yasalarla düzenlenir.
IV. Temel hak ve özgürlüklerin kullanımının durdurulması:
MADDE 15- Savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde, uluslararası hukuktan kaynaklanan yükümlülüklerin ihlal edilmemesi koşuluyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve özgürlüklerin kullanımı kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasa’da öngörülen güvencelere aykırı önlemler alınabilir.
KIŞININ HAKLARI VE ÖDEVLERİ
I. Bireyin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı:
MADDE 17- Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.
Tıbbi zorunluluklar ve kanunda belirtilen haller dışında, bireyin beden bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz.
Kimseye işkence ve eziyet edilemez; hiçbir birey insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye maruz bırakılamaz.