Paris Barış Konferansı
I. Dünya Savaşı’nı nihayetlendirecek ve bozulmuş olan dengeleri yeniden tesis edecek barış antlaşmalarının imzalanması amacıyla 18 Ocak 1919 tarihinde Paris’te bir konferans düzenlenmiştir. Tarih bu konferansı Paris Barış Konferansı olarak adlandırmaktadır.
Birçok devletin katıldığı Paris Konferansı’nı yönlendiren ve etkileyen dört büyük devlet bulunmaktadır; bunlar ABD, İngiltere, Fransa ve İtalya’dır. Ancak bu süreçte en etkili olanlar İngiltere ve Fransa olmuştur.
Avrupa’da Paris Barış Konferansı‘nın yapıldığı tarihten kısa bir zaman önce Osmanlı Devleti 30 Ekim 1918’de Mondros Ateşkes Anlaşması’nı imzalamış ve ardından işgaller başlamıştır. İşgallere direnmek amacıyla Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde halk, direniş cemiyetleri kurmaya başlamıştır. Bu cemiyetlerden bazıları; Trakya Paşaeli Cemiyeti, Kilikyalılar Cemiyeti, Doğu Anadolu Mudafaai Hukuk Cemiyeti’dir.
Konferansın başlangıcında, ABD’nin talebi doğrultusunda Milletler Cemiyeti’nin statüsünün belirlenmesine öncelik tanınmıştır. ABD hedeflerine ulaşarak yalnızlık politikasına geri dönmüş; İngiltere ve Fransa ise bunu fırsat bilerek Wilson Prensipleri’ni göz ardı ederek kendi çıkarlarına uygun barış şartlarını belirlemeye çalışmışlardır. İlk antlaşma Almanya ile imzalanmıştır.
Bu konferansta, Viyana Kongresi’nin (1815) aksine, milliyetçilik ilkesi ön plana çıkarılmıştır. Böylelikle Avrupa’nın siyasi haritası yeniden belirlenmiştir. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı Devleti, Rus Çarlığı ve Alman İmparatorluğu parçalanarak, tek bir milletten oluşacak kadar küçülmüştür (Almanya, Avusturya, Macaristan ve Türkiye). Sadece bir milletin kısmen bulunduğu Bohemya, Transilvanya gibi küçük devletler tarihî kimliklerini ve adlarını kaybetmişlerdir. Polonya, Çekoslovakya, Litvanya, Letonya, Estonya ve Finlandiya gibi yeni devletler kurulmuş veya yeniden yapılandırılmıştır. Sırbistan (yeni adıyla Yugoslavya), Romanya, Yunanistan, İtalya, Fransa (Alsace-Lorraine’i alarak) ve Danimarka gibi devletler genişlemiş veya güç kazanmıştır.
Carlton J. H. HAYES, Milliyetçilik: Bir Din, s. 177
Konferansın ilerlemeye başlamasından sonra, ABD’nin isteği doğrultusunda Milletler Cemiyeti’nin statüsünün belirlenmesine öncelik verilmiştir. İstediğini elde eden ABD yalnızlık politikasına geri dönmüştür. İngiltere ve Fransa, bu durumu fırsat bularak Wilson Prensipleri’ni göz önünde bulundurmadan kendi menfaatlerine uygun barış şartlarını hazırlamaya çalışmışlardır. İlk antlaşma Almanya ile yapılmıştır.
Paris Barış Konferansının Amacı
18 Ocak 1918’de Paris’te düzenlenen konferansın iki temel gayesi bulunmaktaydı:
- I. Dünya Savaşı’nda mağlup olan devletlerle barış antlaşmaları hazırlamak ve böylece savaş sonrası dünya düzenini yeniden inşa etmek
- Osmanlı Devleti’nin topraklarının tekrar paylaşımını sağlamak
Paris Barış Konferansı’na toplamda otuz iki devlet katılmıştır. Ancak kararlar üzerinde etkili olan beş devlettir; bunlar İngiltere, ABD, Fransa, İtalya ve Japonya’dır. Bu devletler arasında en belirleyici rolü İngiltere ve Fransa oynamıştır. ABD Başkanı Wilson’un Milletler Cemiyeti’ni kurma önerisini, konuyu anlatmak üzere Amerika’ya dönerken, İngiltere ve Fransa hemen kabul etmiştir. Bu durum, Wilson’un Paris’ten uzaklaşmasına neden olmuş ve böylece Wilson İlkeleri’ni göz önünde bulundurmadan barış antlaşmalarını hazırlamaya yönelmişlerdir. Barış antlaşmalarının büyük ölçüde hazırlayıcıları İngiltere Başbakanı Lloyd George (Loyd Corc) ve Fransa Başbakanı Georges Clemenceau (Corc Klemenşö) olmuştur.
Paris Barış Konferansı sırasında I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı Devleti dışındaki yenilen devletlerle barış antlaşmaları hazırlanmıştır. Ancak bu antlaşmalarda Wilson İlkeleri’ne uyulmamıştır. Örnek vermek gerekirse, Wilson İlkeleri’ndeki “Savaş tazminatı alınmayacak.” ilkesi ihlal edilerek, mağlup her devlete savaş tazminatı adı altında baskı yapılmıştır. Ayrıca Wilson’un bir başka ihlal edilen ilkesi de “yenenler, yenilenlerden toprak almayacak” ilkesidir. Mağlup devletlerden az veya çok toprak alınarak başka ülkelere aktarılmıştır.
Osmanlı Devleti ile yapılacak barış antlaşmasının hazırlanamama sebebi, İtilaf Devletleri’nin Osmanlı topraklarını paylaşma konusunda bir araya gelememeleri olmuştur. Osmanlı Devleti ile yapılacak barış antlaşmasını düzenlemek amacıyla 1920’de San Remo Konferansı toplanmıştır.
» ABD Açısından Paris Barış Konferansı
Paris Barış Konferansı hakkındaki düşüncelerinizi bizimle paylaşmanız büyük önem arz ediyor. Lütfen aşağıdaki yorum formunu kullanarak görüşlerinizi belirtin.