Fenike Medeniyeti (Uygarlığı)

Fenikeliler, MÖ XII. yüzyılda siyasi bir güç olarak ortaya çıkmış ve MÖ II. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüştür.

Doğu Akdeniz sahil şeridinde genel olarak denizcilik ve deniz ticareti ile uğraşmışlardır. Bu denizci kavim, gemilerin inşası amacıyla gerekli keresteleri temin etmek için gelişmiş bir ormancılık faaliyeti de yürütmüştür.

Doğu Akdeniz’de çok iyi bir ticaret filosu kurmuş olan Fenikeliler, Batı Akdeniz’de de ticaret kolonileri kurmayı başarmıştır. Zamanla Mısır, Kıbrıs, Girit ve Rodos dışında Sicilya, Sardunya ve İspanya’ya kadar uzanan birçok yerde ticaret kolonileri kuran Fenikeliler, bu sayede dünya deniz ticaretini kontrol etmeyi başarmıştır.

Siyasi varlıkları M.ö. 2000 yılına kadar uzanan Fenikeliler Lübnan dağlan ile Akdeniz sahilleri arasında uzanan kıyı şeridine yerleştiler. Fenikeliler şehir devletleri halinde yaşadılar, krallık ile idare edildiler. Fenike ülkesinin tepeleri sedir, selvi ve çınar ağaçlarıyla doludur.

Toprağın altında bazı madenler bulunmakta, kıyısında oldukça iyi limanlar, yer almaktadır. Bu limanlar Nil deltasına sadece bir haftalık uzaklıkta bulunmakta ve Mısır’dan Küçük Asya’ya ve Mezopotamya’ya giden büyük yol ülkenin içinden geçmektedir.

Fenike ülkesinde tarım yapmaya uygun toprak çok azdır. Bu nedenden dolayı Fenikelilerin yeni toprakları kolonileştirmek ve korsan olmak için nedenleri vardı. Ege ticaretini; tekne üstünlükleri nedeniyle ellerine geçirdiler.

Batıda daha uzaklara doğru Malta, Sicilya ve Kartaca’da koloniler kurdular. Fenikelilerin kıyıdaki başlıca limanları Tir ve Sidon İdi.

Fenikeliler, Yunanlılar kendi tekne, endüstri ve tüccarlarını geliştirince, ticari üstünlüğünün bir bölümünü kaybettiler.

Persler, batıya doğru ilerlediklerinde, birçok Fenikeli Kartaca’ya göçtü. Fenike kent devletlerine Persler son verdi.

Kartaca (Fenikeliler Medeniyeti)

Fenike’nin ileri karakollarından biri olarak M. Ö. 800 yıllarında Tunus’un Kuzey – Doğu ucunda Kartaca kolonisi kuruldu. Kartaca Sicilya’nın batı kısmını ele geçirmiş ve Akdeniz’i ikiye bölen suları denetim altına almıştır.

Kartacalılar Batı Akdeniz’i, stratejik noktalara ticaret karakolları kurarak, yerel şeflerle anlaşmalar yaparak ve savaş gemisi imalatıyla paralı askerlerini kendi çıkarları doğrultusunda kullanarak, bir Kartaca gölü haline dönüştürmüşlerdir. Bu durumda denizin iki kıyısından da yarar sağlanmaktadır.

Avrupa hammadde ve maden sağlamakta, Afrika altın, fildişi, devekuşu tüyü, değerli taşlar ve köle kaynağı olmaktadır. Bunlar Sahradan kervanlarla veya Batı Afrika kıyılarına ulaştıktan sonra Kartaca’ya taşınmaktadırlar.

Kartaca’nın civarındaki topraklarda buğday, şarap ve zeytinyağı üretilmektedir. Böylece bu ülke batıda olduğu kadar anavatana veya Nil’e ulaşan yollar boyunca ticaret yapılabilecek malzemelerin tümüne sahip olmaktadır.

Kartaca’da siyasi iktidar ticaret ve para aristokrasisinin elindeydi, Fenike ülkesinde zengin bir sınıfın oluşması doğal olarak kralın güçlerinin azalmasına yol açtı. Gelir düzeyi yükselen ülkelerde demokrasiye doğru bir yönelme olur.

Kartacalılar Pön savaşlarında başarısız oldular. ( 264 — 164) Pön Savaşlarından sonra Kartaca ve Akdeniz hâkimiyeti Roma’nın eline geçti.

Fenikeliler Medeniyetinde Endüstri

Fenikeliler ticarete endüstriyi de eklemişlerdir.

Mezopotamya ve Mısır yöntem ve kalıplarını taklit etmişler, bunları kendilerinin gibi yapmışlar ve halkın fakir kesimlerinin de satın alabileceği kadar ucuz bazı mallar üretmeyi başarmışlardır. Özellikle kumaş dokumada uzmanlaşmışlardır.

Ağaçlardan toplanan bazı böcekler boya yapımında kullanılmış ve ünlü Tir erguvanı deniz kabuklarından elde edilmiştir. Bu boyama tekniği çok az usta tarafından bilinen bir yöntem olarak kalmıştır, çünkü bunun sırrı kıskançlıkla saklanmıştır.

Erguvan kumaş imali nadir ve
pahalıdır ve bu nedenle de imalatı krallıkla birlikte düşünülen bir ayrıcalık haline gelmiştir.

Fenike Medeniyetinin Özellikleri

İlk sömürgeci deniz imparatorluğunu kurdular. Fenikeliler kurdukları koloniler İle doğu kültürünü batıya taşıdılar.

Akdeniz dünyasının büyüklüğü içerisinde siyasi ve ticari faaliyetlerini sürdürmeye çalışan Fenike iletişimdeki zorlukları alfabeyi bularak çözdü. Bulunan alfabe 22 harfliydi.

Alfabenin bulunması günlük işlerde yazının değerini alabildiğine artırdı. Toplurnda okuryazar oranı arttı. İon, Latin ve Yunanlılar bu alfabeyi geliştirerek kullandılar.

Fenikeliler Medeniyetinde Din

Dini inanışları Ön Asya’nın etkisi altında idi. Temel olarak İki tanrıları vardı. İştar (kadın) Atargatis (erkek) ruhunun temsilcisiydi.

Ayrıca bakınız: Tarih Biliminin Faydalandığı Coğrafya