Tekiş’in İsyanları
Sultan Melikşâh dışta fetihler yaptığı sırada, kardeşi Tekiş’in iki defa isyanı onu bu fetihlerden alıkoydu.
Melikşâh tahta geçtiği zaman kardeşi Tekiş’e Belh ve Toharistan bölgesinin idaresini vermişti (1073). Bir müddet sonra Tekiş, Sultan Melikşâh’ın disiplinsizlik sebebiyle ordudan çıkarttığı 7.000 askeri yanına alarak isyan etti (1080/1081).
O, Merv–i Rûd, Şâhcân ve Tırmiz gibi yerleri ele geçirerek Nişabur’a doğru yürüdü. Sultan Melikşâh ondan daha hızlı hareket ederek adı geçen şehre girdi. Nişabur’a girmekte geç kalan ve bu sebeple Horasan’ı ele geçirmek ümidini yitiren Tekiş çaresiz kalarak af talebinde bulundu ve bu isteği sultan tarafından kabul edildi.
Tekiş, Sultan Melikşâh’ın Musul bölgesinde bulunmasından faydalanarak bir kez daha isyana kalkıştı ve Merv–i Rûd’dan Serahs’a kadar olan bölgeyi hâkimiyeti altına aldı (477/1084–1085). Tekiş, Serahs şehrini muhasara ettiği sırada, casus taklidi yapan bir adamın elindeki mektuba sahib olmuş ve bu mektubdan Selçuklu Vezîri Nizâmü’l–Mülk’ün orduyla kendi üzerine geldiğini sanarak geri çekilmişti.
Sultan Melikşâh ise ancak üç ay sonra Horasan’a ulaşabildi. Tekiş’i sığınmış olduğu Tırmiz kalesinden zorla indirerek gözlerine mil çektirdi ve hapse attırdı. Böylece kendisini fetihler sırasında engelleyen önemli bir rakibini ortadan kaldırdı.
Melik Tekiş, Sultan Berkyaruk devrinde, Toharistan ve Belh’de bulunan adamlarıyla gizlice görüşmeler yapmak ve sultanı devirme teşebbüsünde bulunduğu gerekçesiyle Mart 1094 tarihinde yayının kirişiyle boğdurularak öldürüldü.
Kaynak: Selçuklular Tarihi – PROF. DR. MUHARREM KESİK
