Yunan Mimarisi

Yunanlılar MÖ 5. yüzyıldan itibaren şehir plânlamasında önemli gelişmeler kaydetmiştir. Birbirini paralel
ya da dik kesen ana caddeler ve bunlara bağlanan yollar ile bu düzene uyan binalar inşa etmişlerdir. Izgara
plânı denilen bu tarzın Anadolu’da uygulandığı kent, Aydın ili sınırları içindeki Milet’tir.

Polis devletleri olarak adlandırılan şehirlerin etrafı kalın ve yüksek surlarla çevrilmiştir. Yöneticilerin
oturduğu akropol (116. görsel) adı verilen yüksek tepeler şehrin merkezini oluşturur. Diğer sosyal yapılar (tiyatro,
odeon, gimnasium, stadyum, tapınak vb.) bu merkezin etrafında yer alır. Anadolu’da ilk kurulan Efes, Milet,
Priene, Bergama, Didim ve Assos kentlerinin oluşturduğu kültür, Yunan sanatına öncülük etmiştir.

Tapınaklar tanrının evidir. İlk Yunan tapınakları megaron tipinde yapılmıştır. Bu yapılara zamanla sütun,
merdiven, alınlık ve heykeller eklenerek geliştirilmiştir. İlk Yunan tapınaklarının çoğu günümüze gelememiştir
çünkü bunlar ahşap ya da kerpiçten inşa edilmiştir. Tapınaklar, MÖ 7. yüzyıldan itibaren taştan veya mermerden
yapılmıştır. Yunanlılar dinî törenlerini tapınakların önündeki açık alanda yapmışlardır. Bu nedenle sunak, tapınak
dışında ve doğu yönündedir. Tapınağın içinde tanrı ya da tanrıçanın kült heykelinin bulunduğu penceresi
olmayan kutsal mekân sella (naos) (117. görsel) vardır. Burada tanrı heykeli muhafaza edilmektedir. Genellikle
tüm sella çevresine sütun dizisi (peristil) yerleştirilmiştir. Bazı durumlarda binayı çift sütun çemberi (dipteral)
çevrelemektedir. Yunan tapınağının planı yalın da karmaşık da olsa mimari ünitelerin niteliği ve gruplandırma
temeli aynıdır.

Yunan mimarisinde Yeni ve kalıcı oranlar, formlar, kurallar sistemi ortaya çıkmış, bu sistemlere de
nizam adı verilmiştir. Yunan mimarisinde üç temel nizam vardır:

1. Dor Nizami
2. İyon Nizami
3. Korint Nizami