Türk Tarihi

Yabancı Okulları

Osmanlı Devleti, yabancılara ekonomik kapitülasyonların yanında eğitim alanında da ayrıcalık tanımıştı. Yabancılar, tanınan bu ayrıcalıkla kiliseler bünyesinde okullar açmaya başladılar. Bu okullar dışında yabancı elçilikler de birer elçilik okulu açmışlardır.

Özellikle XIX. yüzyıldan itibaren Osmanlılarla ilişki kuran devletler tablolarda ve haritada görüleceği üzere politik çıkarlarını koruma amacıyla Osmanlı topraklarında birçok okul açmışlardır.

Müslüman halk ilk başlarda yabancı okullara pek olumlu bakmamıştır. Ancak bu okulların eğitim kalitesinin ve imkânlarının daha fazla olması zamanla Müslümanların da çocuklarını yabancı okullara vermelerine yol açmıştır.

Bilindiği gibi XX. yüzyıla girerken Türkiye’de hem azınlıklara hem de başta Amerikan ve Fransız olmak üzere yabancılara ait birçok okul bulunmaktaydı. İlk ve ortaöğretim seviyesindeki bu okulların Osmanlı Devleti tarafından kontrol edilmediği ya da edilemediği anlaşılmaktadır. Bu konuda Maarif Nazırı Zühtü Paşa, II. Abdülhamit’e sunduğu rapor ile tehlikeye dikkati çekmişti. Bu okullar Türk ve Müslüman öğrencileri, millî kültürlerinden uzaklaştırıyor, Hristiyanları da ayrılıkçılığa özendiriyordu.

1914’te kapitülasyonların kaldırılması ile bu okulların çoğu kapatıldı. 1915 yılında çıkarılan talimatname ile de azınlık okullarına çekidüzen verilerek zararlı faaliyetleri önlenmek istenmişti. Buna göre azınlıklar oturdukları yerleşim birimlerinde okul açabilecekler, kendi dilleri ile öğretim yapabilecekler, ancak Türkiye tarihi ve coğrafyası dersleri Türkçe olarak okutulacak ve Türk öğretmenler tarafından verilecekti. Bu tedbirler, 1918 yılında Osmanlı Devleti’nin savaştan yenik çıkması üzerine bir işe yaramadı.

Yabancı okullar Osmanlı Devleti’ne modern eğitim yöntemlerini ve araçlarını getirmeleri, yabancı dil öğretilmesi ve Osmanlı’nın Batı’ya açılmasında da etkin rol oynamıştır. Ancak bu okullardan bazıları gayrimüslim halk arasında milliyetçilik fikirlerinin yaygınlaşmasında ve ülke içindeki isyanların çıkışında etkili olarak yıkıcı faaliyetlere de zemin hazırlamıştır.

Tanzimat Döneminde eğitim-öğretim alanında yapılan düzenlemeler Osmanlı eğitim sistemini daha da çeşitlendirmiştir. Bu dönemde “medrese”, “tanzimat mektepleri”, “askerî mektepler”, “azınlık” ve “yabancı” mektepler gibi birçok eğitim kurumu eğitim sistemi içinde yer almıştır.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu