Türk Tarihi

XVIII ve XIX. Yüzyıl Başlarında Eğitimde Yenileşme Hareketleri

XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Avrupalı devletlerle yaptığı savaşların büyük bir kısmını kaybetmesi, askerî alanda yenilikler yapma ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Daha sonra diğer alanlara da yayılan bu yenilik hareketlerinde Avrupa’dan getirilen uzmanlardan da yararlanılmıştır.

I. Mahmut Döneminde Humbaracı Ahmet Paşa (Kont de Bonneval)’nın çalışmalarıyla kara subayı yetiştirmek için “Hendesehane” (kara mühendishanesi) açılmıştı (1734). Bu okul III. Selim Döneminde Nizamı Cedid düzenlemeleri çerçevesinde daha da genişletilerek istihkâm ve topçu subayı yetiştiren bir okula dönüştürülürken adı da “Mühendishane-i Berri-i Hümayun”a çevrilmiştir (1795). III. Mustafa Döneminde deniz subayı yetiştirmek için “Deniz Mühendishanesi” (1773) adıyla açılan okul, III. Selim Döneminde daha genişletilerek adı “Mühendishane-i Bahri-i Hümayun” olmuştur (1793). Dönemin yenilik hareketlerinden birisi de Osmanlıların matbaayı kullanmasıdır.

XIX. yüzyıl başlarında Batı teknolojisini öğrenmek üzere Avrupa’ya öğrenciler gönderilmeye başlanmıştır. II. Mahmut Döneminde ordunun doktor ihtiyacını karşılamak üzere Tıphane-i Âmire ve Cerrahhane-i Mamure (1827) ve yeni kurulan Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye ordusuna subay yetiştirmek amacıyla da Mekteb-i Fünûn-ı Harbiye (1834) açılmıştır.

OSMANLIDA MATBAA

Osmanlılar matbaayı 1727’de kullanmaya başlamışlardır. Bunda, Lale Devrindeki kültür faaliyetleri ve Batıyı anlama düşüncesi etkili olmuştur. III. Ahmet, İbrahim Müteferrika’ya -dinî olanlar hariç- kitap basım izni vermiştir. Basılan ilk kitap, medrese öğrencilerinin çok yararlandığı “Vankulu” adıyla bilinen Arapça-Türkçe sözlüktür.

Matbaa zamanla gelişmiş, birçok kitap yayınlanmış, kitap fiyatları ucuzlamış ve bu da eğitim-öğretimin gelişmesinde çok yararlı olmuştur. Prof. Dr. Mustafa AKBULUT, “Ibrahim Müteferrika ve İlk Türk Matbaası”, Türkler Ansiklopedisi, C 14, s. 919-921 (Özetlenmiştir.).

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu