Tanzimat Dönemi Merkez Yönetimi

II. Mahmut Döneminde yapılan ıslahatlar Tanzimat
Dönemi reformlarının temelini oluşturmuştu.
Yine bu dönemde ortaya çıkan sivil bürokrasinin
Tanzimat Döneminde önemli bir güç hâline gelerek
yönetim alanında yapılacak yeniliklerde belirleyici rol
oynadı.

II. Mahmut Döneminde merkez teşkilatında yapılan
düzenlemeler Tanzimat’la birlikte geliştirilerek bazı değişiklikler yapıldı. Başvekâlete çevrilen
sadrazamlık
eski durumuna getirildi. Şeyhülislamlık kurumunun
siyasi danışmanlık niteliği azaltılarak sürdürüldü.
Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılmasına
yönelik bu çalışmalar laik bir sisteme geçiş için önemli
bir adım oldu.

Tanzimat Döneminde yüksek mahkeme işlerini gören ve yönetmelik hazırlayan
meclisler kuruldu. Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye, yeniden düzenlenerek
yönetimde etkin duruma getirildi. Kanun ve yönetmelik hazırlamanın yanı sıra
yüksek bir mahkeme gibi görev yaptı. Ancak bu meclis kanun ve yönetmelik
hazırlama görevini 1854’te kurulan Meclis-i Âli-i Tanzimat (Tanzimat Yüksek
Meclisi)’a devretti ve sadece yüksek mahkeme olarak kaldı. 1861’de bu iki
meclis birleşti.

1868’de ise bugünkü Danıştay’ın görevlerini üstlenen Şura-yı Devlet ve
Yargıtay’ın görevlerini üstlenen Divan-ı Ahkâm-ı Adliye kuruldu. Böylece
yürütme ve yargı birbirinden ayrılmış, yargının bağımsızlığı tanınmış oldu.