Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi

SSCB’nin Dağılmasının Dünya Güçler Dengesi Üzerine Etkileri

Daha önce de görüldüğü üzere Soğuk Savaş Döneminde ABD önderliğinde Batı Bloku’na karşılık,
SSCB önderliğinde Doğu Bloku kurulmuştu. Bu iki blok askerî, siyasi ve ekonomik yönden büyük güce
sahipti. Bunların dışında tarafsız olan ülkelerin oluşturduğu Bağlantısızlar Hareketi’nin dünya ölçeğinde
ekonomik, siyasi ve askerî gücü çok azdı. Bu Blokların sahip olduğu nükleer silahların etkisinden
dolayı
çıkacak bir savaş, bütün dünyayı yok edebileceği için her iki taraf da büyük
çaplı sıcak çatışmalara girmek
yerine siyasi mücadeleyi seçiyor, dünyada bir denge unsuru oluşturuyorlardı.
1991 yılında SSCB’nin dağılması ile Doğu Bloku çöktü. Kontrol, Batı Bloku’nun dolayısıyla ABD’nin
eline geçti. Artık ABD dünyanın lider ülkesi ve tek süper gücü olarak görülmeye başlandı. SSCB’ye üye
olan devletlerden bazıları Rusya Federasyonu önderliğinde Bağımsız Devletler Topluluğunu kursalar
da SSCB’nin dünya üzerindeki etkisine sahip olamadılar.

2001’de ülkesindeki terör olaylarını gerekçe gösteren ABD, Ekim 2001’de Afganistan’a, Nükleer
silahlanmayı önlemek iddiasıyla Mart 2003’te de Irak’a askerî müdahalede bulundu. Afganistan
müdahalesi ABD’ye önceden SSCB kontrolünde bulunan Orta Asya’daki zengin enerji kaynaklarına
yakın olma imkânı verdi. Irak’a yaptığı
müdahale ve sonrasındaki gelişmeler
petrol bakımından çok zengin olan
Basra Körfezi bölgesinin kontrolünün
ABD’nin eline geçmesini sağladı.

Avrupa Birliği ABD’ye karşı bir dengeleyici
güç unsuru olmaya çalıştıysa
da İngiltere’nin ABD’nin yanında yer
almasından dolayı başarılı olamadı.
Rusya ise son yıllarda tekrar eski
gücüne ulaşmak için yoğun bir çaba
içine girdi. Çin askerî, siyasi ve ekonomik
yönden son dönemlerde önemli
bir güç merkezi hâline gelirken Hindistan
da gösterdiği teknolojik gelişmelerle
ön plana çıkmıştır. 1996’da Çin, Rusya,
Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın
“Şanghay Beşlisi” adı ile kurdukları iş
birliği yapılanması 2001’de Özbekistan’ın
da katılımıyla “Şanghay Iş Birliği
Örgütü” adını aldı. Enerjinin bütün dünyada devletler arası ilişkilerde ağırlık merkezi hâline geldiği
günümüzde enerji kaynakları bakımından son derece zengin, genç nüfusa sahip, ekonomik yapısı
güçlü bu örgütlenme artık dünyada önemli bir güç hâline gelmiştir. Hindistan, Iran, Pakistan ve
Moğolistan bu örgütlenmeye gözlemci ülkeler olarak destek vermektedir.  

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu