Osmanlı Ekonomisinde Sınai Üretim Faaliyetleri

Osmanlı Devleti’nde sanayi küçük işletmelerden oluşmuş
olup “lonca” adı verilen esnaf teşkilatının elindeydi. Selçuklular
Dönemindeki ahiler, Osmanlılarda Kuruluş Dönemi sonlarından
itibaren askerî ve siyasi özelliklerini kaybederek esnaf
teşkilatına dönüşmüş, geleneklerini ve eğitimlerini bu alanda
devam ettirmişlerdir. Bu süreç sonunda ekonominin gelişmesiyle
kentlerde çarşıların her köşesinde bir lonca oluşmuş,
her loncada da aynı mesleğe mensup esnaf bir araya gelmişti.
Kentler büyüdükçe iş bölümü ve uzmanlaşma da derinleşmiş,
lonca sayısı artmıştı. Loncalar bir beldede üretilen malın miktarı, kalitesi ve fiyatının belirlenmesinde söz sahibiydi.

Sanayi sistemi; deri işlemeciliği, ipekli ve yünlü
dokumacılıkta olduğu gibi hayvancılık, pamuklu dokumacılık ve
tarımla yakın ilişki hâlindeydi. Gemi inşa sanayisi ise devletin
bizzat organize edip işlettiği büyük sanayiye örnek olarak
verilebilir.

Avrupa’da daha yüksek fiyat verilmesi Osmanlı sanayi ham maddelerinin de
Batı’ya taşınmasına yol açıyordu. Devlet ticaret serbestisini benimsemesine
karşılık ülke için büyük önem taşıyan buğday, tuz gibi gıda maddeleri; deri,
pamuk ve pamuk ipliği gibi sanayi ham ve yarı mamul maddeleri ile silah, top,
gülle, barut gibi savunma araçlarının ihracını yasaklıyordu. Fakat Batı, yine
fiyat farkından yararlanarak ihtiyaç duyduğu ham maddeyi kaçak olarak
Osmanlı ülkesinden edinebiliyordu.