Osmanlı Devleti’nde Millet Sistemi

Osmanlı toplumunun büyük bölümünü Türkler oluşturmasına
rağmen toplumun diğer unsurları Rum, Ermeni,
Yahudi, Rumen, Slav ve Araplardı. Devlet, toplum yapısını şekillendirirken din temeline
dayalı bir model uyguladı.
Osmanlı Devleti’nin ülkede yaşayan toplulukları din ya da
mezhep esasına göre örgütleyerek yönetme biçimine “millet
sistemi” deniliyordu. Devlet, her inanç topluluğunu kendi
içinde serbest bırakarak onlara belirli bir özerklik tanımıştı.
Osmanlı toplumunda Türk, Arap, Acem, Boşnak ve
Arnavutlar, Müslüman çoğunluğu oluştururken Ortodoks,
Ermeni ve Yahudiler diğer üç temel millet olarak kabul
ediliyordu.

Sayı bakımından en kalabalık olan Ortodoksların dinî ve
idari merkezleri Fener Patrikhanesi’ydi. Ortodoksların büyük
kesimi Rum olduğu için bu patrikhaneye Rum Patrikhanesi de
denirdi. Eflak-Boğdan halkı, Karadağ, Sırp ve
Bulgarlar da bu kiliseye bağlıydı.

Osmanlı toplumu içinde ayrı bir statüsü olan diğer
Hristiyan millet de Ermenilerdi. Bunlar Hz. İsa’nın tek
bir doğası olduğunu savunan “monofizit” denilen bir
öğretiye sahiptiler. Fatih, İstanbul’un fethinden sonra
Bursa’daki başpiskoposu İstanbul’a getirdi. Onu
Ermeni Kilisesi Patriği tayin ederek Rum Patriği ve
Hahambaşı ile eşit yetkiler verdi. XIX. yüzyılın ikinci
yarısından itibaren Ermeniler arasında Katolik ve
Protestanlığı benimseyenler de oldu.

Osmanlı toplumunda yer alan dinî gruplardan bir
diğeri de Museviler olup daha çok İstanbul, İzmir,
Selanik gibi liman şehirlerinde; Bağdat, Halep gibi
nüfusu kalabalık olan yerlerde oturuyorlardı. Ayrıca İspanya, Polonya, Avusturya ve Bohemya’da
karşılaştıkları kötü muamele nedeniyle Yahudiler
Osmanlı ülkesine yerleşti. Bunun dışında sayıları az
olmakla birlikte Süryani, Nasturi, Yakubi ve Maruni gibi
Hristiyan kiliseleri de vardı.