Osmanlı Deniz Gücü
Osmanlı Devleti kuruluşu itibarıyla kara devleti görünümünde olmasına rağmen, özellikle batı
yönünde genişleyebilmesi için deniz gücüne ihtiyaç duymuştur. Balkanlar ve Akdeniz bölgesinde
hâkimiyet oluşturmaya çalışan Osmanlı Devleti’nin bu hedefine güçlü deniz kuvvetleri olmadan
yalnızca kara kuvvetleriyle ulaşması imkânsızdı.
Akdeniz ve Avrupa üzerinde hâkimiyet kurmayı
hedefleyen Osmanlı Devleti’nin karşısında Avrupa’da
Venedik, Ceneviz, İspanya ve Portekiz gibi güçlü
donanmaya sahip ülkeler bulunmaktaydı.
II. Bayezit döneminde deniz gücüne önem
verilerek Karadeniz’in en önemli ticaret limanlarından
olan Kili ve Akkerman’ın alınması ile güney-kuzey
ticaretinin bütün çıkış noktaları Osmanlı egemenliği
altına girdi (1484). Kısa sürede yeniden Akdeniz’e
dönen Osmanlılar; Mora’daki İnebahtı, Modon, Koron
ve Navarin’i fethedip (1499-1500) Orta Akdeniz’e
çıktı. Bu sayede II. Bayezit devrinde Osmanlı
donanması İspanya’da katliama uğrayan Endülüs
Müslümanlarına ve Yahudilere yardım edebilmiştir.
Osmanlı donanması, Kanuni Sultan Süleyman
devrinde daha da geliştirilerek gücü ve faaliyetleriyle
dünyanın en büyük deniz kuvvetlerinden biri hâline
gelmiştir. Osmanlı Devleti kısa sürede Karadeniz,
Marmara ve Ege Denizlerini bir Türk gölü hâline
getirdi. Osmanlı donanması; Akdeniz, Kızıldeniz ve
Basra Körfezi’ni kontrolüne alarak yüzlerce yıl deniz
yollarının güvenliğini sağlamayı başardı.
Akdeniz’de Osmanlı Devleti ve
İspanya gibi iki yeni güç ortaya
çıkmıştı. Osmanlılar, bir taraftan
İspanya’nın Akdeniz’deki etkinliğini
kırarken diğer taraftan Hint denizine
ulaşarak Kızıldeniz sahillerindeki
Müslüman beldeleri, özellikle Mekke
ve Medine gibi kutsal toprakları tehdit
eden Portekizlilerle mücadele ettiler.
Akdeniz’de ticaretin merkezi hâline
gelmiş olan Suriye ve Mısır Limanlarını
ele geçiren Osmanlılar (1516 –
1517) Doğu Akdeniz kıyılarını
hâkimiyetleri altına aldılar. Osmanlılar
deniz ve karalardaki hâkimiyetlerinin
devamı için projeler geliştirmişlerdir.
Bu projeler Hazar Denizi’ne ulaşarak
Rusların Türkistan hanlıklarını tehdidini
önlemek için Don – Volga projesi,
coğrafi keşiflerle bozulan Baharat
ticaret yolunun kontrolü ve canlanması
için Süveyş kanal projesi ve
Marmara – Karadeniz projeleridir.
