Lidyalılar (MÖ. 687 – MÖ.546)
Lidyalılar, bugünkü Gediz ve Küçük Menderes nehirleri arasında kalan bölgede yaşamışlardır.
Devletin kurucusu Kral Giges’tir. Son Kral Krezüs zamanı, Lidya’nın en parlak dönemidir. Başkent Sardes (Sard), kültür ve sanat merkezi haline gelmiştir. Bu sırada Ege Denizi’ne çıkmak isteyen Persler, Lidya Devleti’ni ortadan kaldırmıştır (M.Ö. 546).
Lidyalıların Önemli Özellikleri
- Lidya krallıkla yönetilmiş, devlet yönetiminde büyük tüccarların ve arazi sahibi asilzadelerin de önemli bir rolü olmuştur. Lidyalılar devletlerini eyaletlere ayırmışlar ve buralara yönetici olarak merkezden valiler göndermişlerdir.
- Lidyalılar ordularında ücretli askerler kullanmışlardır. Paralı askerler vatan sevgisinden yoksun oldukları için savaşlarda başarılı olamadılar. Bu durum Lidyalıların yıkılmasını hızlandırmıştır.
- Lidyalılar, denizlerde Fenikeliler ve Yunanlılarla başa çıkamayacaklarını bildiklerinden daha çok kara ticaretine önem vermişlerdir.
- Lidya kralları ticaretin düzen içinde sürmesine özen gösterdiler ve ticareti geliştirmek amacıyla Efes’terı başlayarak Mezopotamya’ya kadar uzanan Kral Yolu’nu yaptılar.
Kral Yolu yapılması sonucunda;
- Lidyalılar zenginleşmiştir.
- Doğu – Batı kültürleri arasında etkileşim artmıştır.
Lidyalıların insanlık tarihine en büyük katkıları M.Ö. 700’lerde parayı icat etmeleridir.
Paranın icadı ile değiş – tokuş usulü ortadan kalkmış, ticaret gelişmiştir.
Dünyanın en eski serbest pazarı Sardes’te Lidyalılar tarafından kurulmuştur. Lidyalılar, Kibele, Artemis, Zeus ve Apollo gibi Yunan tanrılarına tapmışlardır. Bu durum Lidyalıların Yunan uygarlığından etkilendiğine kanıt olarak gösterilebilir.
Lidyalılar
Lidyalılar, MÖ VII. yüzyılda Gediz ve Küçük Menderes vadileri merkez olmak üzere Kral Giges zamanında bağımsız bir devlet hâline gelmiştir. Lidyalılar, tarihte zengin maden yatakları ve verimli toprakları ile öne çıkmıştır. Madencilik, tarım ve hayvancılığın yanında başkenti Sard; altın madeni ve kuyumculuk sanatı ile tanınmıştır. Lidyalıların, insanlık tarihinde ilk kez madeni parayı (sikke), ücretli askerlerinin maaşlarını ödemek için icat ettikleri tahmin edilmektedir. Lidyalılar, bu icatla dünya ticaretinde yeni bir atılımı başlattı. Aristotales’in deyimiyle değiş tokuşun zorunlu gerekliliğinden para ortaya çıkınca bir başka tarz kazanç becerisi olan ticaret işi oluştu.
Lidyalılar, MÖ 1200’lerde Anadolu’ya gelmişlerdir. Gediz ve Küçük Menderes vadileri arasında kalan bölgede yaşamışlardır. Lidya Devleti Kral Giges tarafından Friglerin ve Urartuların son dönemlerini yaşadığı sıralarda kurulmuştur. Devlet merkezi Sardes (Sard) şehridir. Pers saldırılarına dayanamayan Lidya Devleti, MÖ 546 yılında yıkılmıştır. Ticaret faaliyetleriyle zenginleşen Lidyalılar, Anadoluda ücretli askerlik sistemine dayalı bir ordu kurmuşlardır. Lidya ordusu istenilen düzeyde teşkilatlanamadığından askerî açıdan yetersiz kalmıştır. Bu durum Lidyalıların yıkılmasında etkili olmuştur.
Lidya Devleti, feodal bir sisteme dayanmıştır. Kralın yanında tüccar ve toprak sahiplerinden oluşan seçkin bir zümre vardır. Kırsal alandaki halk, büyük toprak sahiplerinin arazilerinde ücretsiz olarak çalışmıştır. Kara ticaretine büyük önem veren Lidyalılar, Sardes’ten başlayarak Mezopotamya’ya kadar uzanan Kral Yolu’nu yapmışlardır. Kral Yolu üzerinden yapılan ticaret sayesinde Doğu ile Batı kültürleri arasında etkileşim artmıştır. Lidyalılar, MÖ VII. yüzyılda mal takasına dayalı ekonomiden paraya dayalı ekonomiye geçişi sağlamışlardır. Uygarlık tarihine yaptıkları en önemli katkı tarihte ilk defa parayı kullanmalarıdır. Bunun sonucunda ticarette kolaylık ve akıcılık sağlanmıştır.
