Ekonomik Krizin Ortaya Çıkışı (Kara Perşembe)
New York Borsası 1928 yılının başından 1929 yılı Ekim ayının başına kadar olan süreçte gittikçe
yükseliyor ve yüksek fiyat/kazanç oranı getiriyordu. Ancak 3 Ekim 1929 tarihine gelindiğinde borsanın
yükselişi durmuş hatta birkaç büyük holdingin hisse senetleri düşmüştü. Bu düşüş 21 Ekim günü
yabancı yatırımcıların kâğıtlarını ellerinden çıkarmalarıyla hızlandı ve “Kara Perşembe” olarak anılan
24 Ekim 1929 Perşembe günü borsa, dibe vurdu. 1929 yılının fiyatlarıyla 4,2 milyar dolar yok oldu. Bu
süreçte çok sayıda banka batmış, binlerce insanın mal varlığı yok olmuştu. Bu insanlar, açlığa
sürüklendi, sebze ve meyve yetiştirip satarak yaşamaya çalıştılar. Piyasadaki para bir anda yok olduğu
için insanlar ihtiyaçlarını karşılamada takas yoluna giderek bir nevi değiş-tokuş ekonomisine geri
döndüler. Maddi varlıklarıyla beraber sosyal konumlarını ve ruh sağlıklarını da kaybettiler. Bunalımın
etkileri II. Dünya Savaşı’na kadar yaklaşık 10 yıllık bir dönemde devam etti.
Kriz en çok sanayileşmiş şehirleri vurmuş, bu kentlerde bir
“işsizler ve evsizler ordusu” oluşturmuştur. Bunalımdan
etkilenen birçok ülkede inşaat faaliyetleri durmuş; tarım ürünü
fiyatlarındaki % 40-60’lık düşüş, çiftçileri ve kırsal bölge
nüfusunu kötü etkilemiştir. Talebin beklenmedik düzeyde
düşmesi nedeniyle madencilik alanı krizin en fazla etkilediği
sektörlerden biri olmuştur. Ekonomik kriz dünyada 50 milyon
insanın işsiz kalmasına, yeryüzündeki toplam üretimin % 42
oranında ve dünya ticaretinin de % 65 oranında azalmasına
sebep olmuştur. 1929 yılına kadar dünyada oluşan diğer krizlere
bakıldığında dünya ticaretinin en fazla % 7 oranında düştüğü
düşünülürse 1929 bunalımının ne derece etkili olduğu görülebilir.
Ekonomik kriz farklı ülkelerde değişik tarihlerde sona ermiştir.
