Büyük Selçuklular’da Mimarlık ve Sanat

Selçuklu mimari ve sanat eserlerinin çoğu birer şaheserdir.
Batınilerin ve Moğolların tahribatına rağmen
kalabilenleri, uzmanlarınca hâlâ hayranlıkla incelenmektedir.
Selçuklu sarayı, medrese, cami, mescit, türbe,
kümbet, kervansaray, ribat, han, çarşı, hastane, kaplıca,
hamam, çeşme, ev, yol, kale, sur, kule, tersaneler ve
diğer sosyal, sivil ve askerî eserler belli başlı Selçuklu
mimari eserlerini oluşturur.

Selçuklular önemli ticaret yolları üzerinde kervanların
güvenliğini sağlamak için büyük bir özen göstermişler,
zengin ticaret kervanlarına muhafızlar tayin etmişlerdi.
Konaklama yerlerinde kervansaraylar inşa edilmiş,
burada konaklayan herkese, ister Müslüman ister
Hristiyan olsun aynı yemek verilmiş ve eşit davranılmıştır.
Kitabe, hat, tezhip, minyatür, çini, halı, kilim ve seccadeler
ise Selçuklu eserlerine ayrı bir zenginlik
kazandırır. Çadır şeklinde yapılan kubbeler de Selçuklu
mimari eserlerinin bir özelliğidir. Çadır şeklinde kubbe,
türbelerde çok kullanılmıştır. Sultan, evliya, âlim, devlet
adamları ve hürmete layık kişiler adına yapılan
muhteşem türbeler, ülkenin her tarafında mevcuttu.

İlk Büyük Selçuklu Hükümdarı Tuğrul Bey’in
defnedildiği, Rey’deki Kümbet-i Tuğrul ile İsfahan,
Hemedan ve Merv’de diğer sultanlara ait muhteşem türbeler Selçuklu mimarisinin önemli
eserlerindendir. Bağdat’ta İmam-ı Azam Ebu Hanife’ye ve Necef’te Hazret-i Ali’ye ait türbe ve
külliyelerin Sultan Melikşah tarafından yapılması, Selçukluların Sahabe-i Kiram, Ehl-i Beyt ve âlimlere
saygılarının bir göstergesidir. Selçuklular, Merv, Rey, Isfahan,
Hemedan, Bağdat ve Nişabur’da muhteşem saraylar
ve camiler de inşa ettiler.