Bulgarlar

Avrupa Hun İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra (469) Karadeniz’in kuzeyine gelen Hunlar, buradaki değişik Türk boylarından oluşan Ogurlar ile birleştiler. Ortaya çıkan bu yeni topluluk “Bulgar” adıyla anıldı.

Bulgarlar, 630 yılında Kök Türk Devleti’nin yıkılması üzerine Kafkasların kuzeyinde Kubrat yönetiminde Büyük Bulgar Devleti’ni kurdular. Onun ölümünden sonra Hazarlar, Bulgar Devleti’ne son vererek Bulgarların dağılmasına yol açtılar.

Tuna Bulgar Devleti

Büyük Bulgar Devleti’nin sona ermesiyle bir kısım Bulgarlar, Kubrat’ın küçük oğlu Asparuh yönetiminde Tuna boylarında devlet kurdular (679).

Tuna Bulgarları adıyla anılan bu devlet Bizanslılarla mücadele etmiş, Slavları yönetimleri altına almıştır. Nüfuslarının az olması, hükümdarları Boris Han’la birlikte Hristiyanlığı kabul etmeleri (864) nedenleriyle Slavların arasında eriyip yok oldular.

İtil (Volga) Bulgar Devleti

Başlangıçta Hazar Hakanlığı’na bağlı yaşayan İtil Bulgarları, bu devletin yıkılmasından sonra bağımsız oldular. İtil ve Kama nehirlerinin birleştiği bölgede kuruldu. Başkenti Bulgar şehridir.

Bulgar şehri, IX. ve XII. yüzyıllar arasında Avrupa’nın en önemli ticaret merkezlerinden biri idi. Burası, yerleşim alanı olarak geniş ve kalabalık bir şehir olup büyük mescitleri ve hamamları vardı. Bulgarlardan günümüze seramik ve maden işleme sanatına ait eserler de kalmıştır.

Bulgarlar, Almış Han zamanında ticari faaliyetler esnasında tanıştıkları İslam dinini kabul ettiler. Bulgar hanı, Abbasilerden din adamları istedi. Bu isteği 922 yılında yerine getirildi. Din adamlarının gelmesinden sonra İslamiyet, Bulgarlar arasında daha çabuk yayıldı. İtil Bulgar Devleti’ne Altın Orda Devleti 1237 yılında son verdi.

Bazı araştırmacılar, İtil Bulgar Devleti ni ilk Müslüman Türk Devleti olarak kabul etmişlerdir. İtil Bulgarları, İslamiyeti kabul etmelerinden dolayı kimliklerini korudular. Bulgarlar kuzey-güney ticaret yolu üzerinde ulaşımı sağladılar.