Türk Tarihi

Türk – İslam Devletlerinde Süsleme Sanatları

Türk – İslam devletlerinde süsleme sanatları ilk Türk devletlerine göre gelişmiş ve çeşitlilik kazanmıştır.

Uygurlardan itibaren kullanılan çini sanatı Karahanlılar ve Gaznelilerde de görülmektedir. Gazne saraylarındaki çiniler Uygur çinileri ile benzerlik göstermektedir.

İran’da Büyük Selçukluların yeni teknikler kullanmasıyla büyük gelişme gösteren çini sanatı, onları takip eden Türkiye Selçuklularında özellikle iç mekânların dekarasyonunda başarıyla uygulanmıştır. Bu sanat Beylikler Döneminde de gelişimini devam ettirmiştir. Çinilerde yazı ve geometrik desenler sıkça kullanılmıştır.

Türklerde Süsleme Sanatları

Türkler Anadolu’ya gelinceye kadar eserlerinde tuğla süslemeleri sıkça kullanmışlardır. Anadolu’da taşın öncelikli yapı malzemesi olması taş oymacılığının gelişmesini sağlamıştır.

Türk çadırının kubbesi, kapısının açılış şekli ve kordonları, taş mimarisine esin kaynağı olmuştur. Örneğin portaller çadırın kapısına benzetilmiştir. Yukarıdaki görsellerde görüldüğü gibi taş süslemelerde çift başlı kartal, kartal, kuş, ejder, aslan, geyik, melek, yıldız gibi birbirinden farklı figürler yer almaktadır. Bunun nedeni Selçuklu sanatının İran ve Anadolu’daki yerli kültürlerle, İslam öncesi Orta Asya Türk kültürü vb. ögelerden beslenmesidir.

Türkiye Selçuklu eserlerinde görülen gösterişli taş işçiliğine karşılık Beylikler Döneminde süslemede sadeleşme görülür. Yapılarda mermer kaplamalar kullanılmaya başlanmıştır.

Taş süslemelerin yanında Türk sanatında önemli bir yer tutan ahşap işçiliği; yapıların pencere ve kapı kanatlarında, cami minare ve minberlerinde uygulanmıştır. Ağaç işlerinin en anıtsal eserleri olan minberler, XII. yüzyıldan başlayarak Türkiye Selçuklu sanatında çok parlak bir gelişme göstermiş bu durum Beylikler Döneminde de devam etmiştir.

Fresk ve Minyatür Türündeki Resim Sanatı

Uygurlarda görülen fresk ve minyatür türündeki resim sanatı, Orta Asya’dan Anadolu’ya farklı kültürlerin etkisinde kalarak gelmiştir. Resim konusundaki dinî endişe, sanatkârları daha çok minyatür yapmaya yöneltmiştir. Türkiye Selçuklu minyatürlerinde sultan ve vezirlerin yaşamlarındaki olaylar, edebiyat eserlerindeki öyküler, manzara ve portreler vardır. XIII. yüzyılın önemli minyatürlerinden bazıları El Cezeri tarafından yazılmış Otomata adlı kitapta yer almaktadır.

Türkler İslamiyet’i kabul edince Kur’an’la beraber Arap harflerini de almış, fakat bunu estetik bir yazı hâline getirmişlerdir. İlk büyük Türk hattatı Amasyalı Yakut’un (XIII. yüzyıl) hat sanatının tüm kaidelerini ortaya koymasıyla Türk hat sanatının temelleri atılmıştır. “Güzel yazı yazma sanatı” olan hat, sadece kitaplarda değil seramik kaplar, madenî eşyalar ve mimari ögeler üzerinde de görülmektedir.

Ayrıca bakınız:

Türk Çadır Sanatı Nedir? Orta Asya Türk Çadır Sanatı

Uygur Sanatı Nedir? Uygur Sanatı Özellikleri

Osmanlı Sanatının Özgün Özellikleri


Sanat Tarihi

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu