Uygarlığın Doğuşu

Sümerler (MÖ.4000 – MÖ.2350)

Mezopotamya tarihi Asya kökenli olan Sümerlerle başlamıştır.

Sümerler, Ur, Uruk, Lagaş, Urnamu ve Kiş gibi site devletleri halinde yaşarlardı. Sümerlerin “Site” denilen şehir devletlerinin başında Ensi ve Patesi denilen rahipler bulunurdu. Krallar, hem başyargıç, hem de başkomutandı. Ensi birkaç siteyi yönetimi altına alırsa Lugal, bütün Sümer ülkesine hakim olursa Lugal-Kalma denirdi. Ayrıca yönetimde danışma meclisleri de vardı. Sümer şehir devletleri arasında sık sık savaşlar yaşanmaktaydı.

Bu durum;

  1. Siyasal birliğin kurulmasını, Sümerlerin güçlü ve büyük bir imparatorluk olmasını engellemiştir.
  2. Sümer şehir devletlerinin dışarıdan gelen saldırılar karşısında zor durumda kalmasına neden olmuştur.

Sümerlerin Yazıyı Kullanması

Sümerler tarihte yazıyı ilk kullanan uygarlıktır (M.Ö. 3200’ler).

Sümerlerin yazıyı kullanmaya başlamaları;

  1. Tarih çağlarının başlamasını sağlamıştır.
  2. Bilgi birikimini ve aktarımını kolaylaştırmıştır.
  3. Yönetim, ticaret ve hukuk alanlarında bazı işlerin kolaylaştırılmasını sağlamıştır.
  4. Eğitim ve öğretim faaliyetlerini kolaylaştırmıştır.

– Sümerlerin dili Asya kökenlidir. Sümer dilinde Türkçe’ye benzeyen birçok kelimeye rastlanmıştır. Yazı ile birlikte Mezopotamya’da edebiyat gelişmiştir. Mezopotamya edebiyatına ait eserler genellikle dini konuludur. Sümerlerin Gılgamış, Tufan ve Yaradılış destanları meşhurdur.

-Sümerlerde rahipler devlet yönetimini ele geçirerek halkı soymaya başlamışlardı. Bu gelişme üzerine halk ayaklanmış ve ayaklanmayı  yöneten Urukagina iktidarı ele geçirerek rahiplerin yönetimine (teokratik yönetime) son vermiştir.

Sümerlerin Yazılı Kanunlar Yapması

Teokrasi: Tanrı adına hüküm sürdüğünü iddia eden devlet şeklidir. Teokratik devletlerde yönetim dini kurallara göre düzenlenir ve din adamları devlet yönetiminde söz sahibidir. İlk Çağda ve Orta Çağda kralların büyük bir kısmı egemenliklerini güçlendirebilmek için Tanrı tarafından görevlendirildiklerini iddia etmişlerdir. Bu yönetim şekli din adamlarının toplum üzerindeki etkinliğini artırıcı niteliktedir.

– Mezopotamya’da topraklar tanrıların malı sayılıyor, rahiplerin gözetiminde işletiliyor, ürünün büyük bölümü tapınaklara veriliyordu. Urukagina reformlarından sonra özel mülkiyet görülmeye başlamıştır.

– Tarihte bilinen ilk yazılı kanunlar Sümerlerin Lagaş Kralı Urukagina tarafından yapılmıştır (MÖ 2375).

Sümerlerin yazılı kanunlar yapması,

-Aynı suçları işleyenlere farklı cezalar verilmesini engellemiştir.

-Toplumda adaletin sağlanmasını kolaylaştırmıştır.

-Hukuk anlayışının gelişmesini sağlamıştır.

– Zengin ve uygarlık alanında ileri olan Sümer ülkesi, sık sık istilaya uğruyordu. Bu nedenle Mezopotamya uygarlıkları ordu ve askerliğe önem vermişlerdir. Zengin oldukları için sürekli saldırıya uğrayan Sümerlerde her erkek askerdi.
– Sümerler aritmetik ve geometrinin temellerini atmışlardır. Alan, hacim, uzunluk ve ağırlık ölçülerini kullanıyorlardı. Astronomide çok önemli buluşlar gerçekleştirmişlerdir. Zigguratların en üst katını rasathane olarak kullanan Sümerler, ayı 30, yılı 360 güne böldüler, ay ve güneş tutulmalarını hesapladılar. Bu durum Sümerlerin astronomi alanındaki gelişmişliklerine kanıt olarak gösterilebilir.

1-Zigguratlar yedi katlı olup son katında rahipler gökyüzünü incelerken, orta katlar ibadete ayrılmış, alt katlar da tahıl ambar olarak kullanılmıştır. Yüksek olmasının nedeni Tanrıya yakın olma isteğidir.

2-Sümer medeniyeti, Mezopotamya’da kurulan diğer devletler tarafından devam ettirilmiştir. Mezopotamya uygarlıklarının sınırlarını Anadolu’ya kadar genişletmeleri iki bölgede kurulan medeniyetlerin birbirleriyle etkileşimine ortam hazırlamıştır.

Ayrıca bakınız:

https://www.tarihbilimi.gen.tr/makale/sumerler/

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu