SSCB’de Politika Değişiklikleri ve Nedenleri
Soğuk Savaşın taraflarından biri olan Doğu Bloku 1980’lerden itibaren büyük bir değişime mecbur
kalmıştı. SSCB’nin mevcut sistemi işlemez durumdaydı. Buna rağmen SSCB bütün kaynaklarını
nükleer silahlanmaya aktararak dünyadaki güçlü konumunu sürdürmek istiyordu. Fakat SSCB mevcut
hâliyle bu yarışı sürdürecek güce sahip değildi.
Aynı zamanda SSCB’nin uydusu konumunda olan Sosyalist Blok içindeki ülkelerde daha fazla
özgürlük ve bağımsızlık isteğiyle toplumsal olaylar başlamıştı. Gorbaçov, ocak 1987’de glasnostu,
kasım ayında ise perestroikayı açıkladı. Gorbaçov bu hamlesiyle Sovyet komünizminin yapısını
değiştirmeye karar vermişti.
Gorbaçov açıklık ve yeniden yapılanma programlarıyla, komünist
iktidarın tepki çeken baskıcılığını, demokratik bazı uygulamalarla halk
egemenliğine yaklaştırmak istiyordu. Ayrıca ekonomik yapıda radikal
değişikliklerle ülke ekonomisini canlandırmayı, ekonomiye yeni bir
dinamizm kazandırmayı ve Sosyalist Blok içindeki toplumsal olayları
yatıştırmayı hedefliyordu. Böylece devlet yönetimi daha demokratikleşecek,
ülke ekonomisi düzeltilerek ABD ile rekabet edebilecek
hâle gelinecekti.
Gorbaçov, iktidarını güçlendirmek ve reformları gerçekleştirebilmek
için güçlü bir siyasi destek istiyordu. SSCB’nin parlamentosu
konumundaki Yüksek Sovyet’in Aralık 1988’deki toplantısında yetkileri
genişletilen ve devlet başkanı seçilen Gorbaçov halktan da
destek almak istiyordu. Bu amaçla çoğunluğu (2/3) halk tarafından
seçilen üyelerden oluşan “Halk Temsilcileri Kongresi” kuruldu. Böylece
halk ilk defa devlet yönetimine doğrudan katılma imkânı buldu.
Gorbaçov, siyasi otoritesini güçlendirdikten sonra glastnost ve
perestroikaya uygun olarak verimliliği ve ürün kalitesini yükselten, sanayi ve araştırmada çalışanlara
maddi-manevi teşvikler getiren kararlar aldı. Sanayi işletmelerine üretim hedeflerini ve ürün fiyatlarını
belirlemede özgürlük tanıdı. 1988’de Sosyalist Teşebbüs Kanunu ile işletmelerin yöneticilerine
geniş
yetkiler verildi. Gorbaçov bu ve benzeri yeniliklerle kapitalist sistemin üretimde başarıyı sağlayan
yöntemlerini sosyalist sistemin içinde kullanmaya çalışıyordu.
SSCB, 1989’da ani bir kararla 1979’dan beri işgal altında bulundurduğu Afganistan’dan çekildi.
Ekonomide, sanayide ve teknolojide geri kalınması, nükleer silahların azaltılması isteğine Afganistan’
dan çekilme de eklenince süper güç SSCB imajı zedelendi.
