İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük

Son Osmanlı Mebusan Meclisi ve Misakımilli

Son Mebusan Meclisinin Toplanması

Mustafa Kemal Ankara’da görüştüğü milletvekillerinden inançlarını kaybetmemelerini ve milli amaçlar etrafında azim ve bilinçle çalışmalarını talep etti.Ayrıca İstanbul’da toplanacak olan Mebusan Meclisinde bir Müdafaaihukuk grubu kurulmasını, Misakımilli (Milli And)‘nin kabul edilmesini istedi. Mustafa Kemal’in amacı, padişah ve İtilaf Devletlerine, Milli Mücadele’nin tüm halk tarafından benimsendiğini göstermekti. Mecliste milli ruhu oluşturabilmek ve Meclisin milli kararlar alınan bir merkez olmasını sağlamaktı.

Misakımilli ile Milli Mücadele’nin ilkeleri belirlenmiştir, milli ve bölünmez bir Türk vatanının sınırları çizilmiştir. Erzurum ve Sivas Kongreleri’nde alınan kararlar Mebusan Meclisi tarafından kabul edilmiştir. Milli Mücadele’nin siyasi programı niteliğinde olan Misakımilli‘nin kabulü ile Türk milletinin kabul edebileceği barış şartları belirlenmiştir. Türk halkının bağımsızlık ve ülke bütünlüğünün korunması konularındaki kararlılığı tüm dünyaya ilan edilmiştir.

Samsun’a çıktığı andan itibaren Milli Mücadele’yi organize etmeye başlayan Mustafa Kemal, bir plan dahilinde uygulamaya geçmiştir. Verilecek olan mücadelenin milli birlik ve beraberlik ile başarıya ulaşacağına inanıyordu. Bunu gerçekleştirmek için Havza ve Amasya’da genelgeler yayımlayıp Erzurum ve Sivas’ta kongreler düzenlemiştir. Milli iradeyi hakim kılmak için birleştirici ve bütünleştirici olmaya çalışmıştır.

Osmanlı Mebusan Meclisinin Toplantısı
Osmanlı Mebusan Meclisinin Toplantısı

Misakımilli Kararları

Yer: İtilaf donanmalarının tehdidi altındaki İstanbul

Tarih: 28 Ocak 1920

Toplantının Amacı: İtilaf Devletleri ile başlayacak olan görüşmelerde Türk halkının kabul edebileceği barış şartlarını belirlemek.

Toplantıya Katılanlar: Ülkenin her yerinden seçilerek gelen mebuslar, Mustafa Kemal’in İstanbul’a gitmeden önce Ankara’da görüştüğü Müdafaaihukuk Grubu mebusları (Mebusan Meclisi’nde Müdafaaihukuk Grubu yerine Felahıvatan Grubu kuruldu.)

Toplantının Özelliği: Osmanlı Mebusan Meclisi’nin yaptığı son toplantı olması

Misakımilli Kararları

  • Mondros Ateşkes Anlaşması imzalandığı sırada düşman ordularınca işgal edilmiş olan Arap memleketlerinin durumu halkın vereceği karara göre belirlenecektir. Ateşkes imzalandığı tarihte Türk ve İslam çoğunluğunun bulunduğu bölgeler hiçbir suretle birbirinden ayrılamaz, bir bütündür.
  • Halkın oyları ile anavatana katılan Üç Sancak (Kars, Ardahan ve Batum)’ta gerekirse yine halk oylamasına başvurulabilir.
  • BatıTrakya’nın hukuki durumu halkın serbestçe vereceği oyla belirlenmelidir.
  • İstanbul ve Marmara Denizi’nin güvenliği her türlü tehlikeden korunmalıdır. İstanbul ve Çanakkale Boğazlarının dünya ticaret ve ulaşımına açılması konusunda bizimle diğer devletlerin birlikte vereceği kararlar geçerlidir.
  • Azınlıkların hakları komşu memleketlerdeki Müslüman haklarının korunması şartıyla kabul edilecektir.
  • Siyasi, mali ve adli gelişmemizi engelleyen her türlü sınırlamalar (kapitülasyonlar) kaldırılmalıdır.

Farklı Kaynaktan Mebusan Meclisinin Toplanması ve Misakımilli Kararları

Amasya Görüşmeleri’nin sonucunda İstanbul Hükumeti, Mebusan Meclisinin toplanması kararını aldı. Ülkede seçimler yapıldı. Mustafa Kemal Erzurum’dan milletvekili seçildi. Müdafaa-i Hukuk üyelerinin çoğu seçimleri kazandı.

İstanbul Hükumeti ve İtilaf Devletleri, meclisin İstanbul’da toplanmasını sağlayarak meclisi kendi kontrollerinde tutup istedikleri kararları aldırabileceklerdi. Mustafa Kemal bu nedenle meclisin İstanbul’da değil, Anadolu’da bir yerde açılmasını istiyordu. Ancak Meclis İstanbul’da açıldı.

Erzurum milletvekili seçilen Mustafa Kemal, güvenliği nedeniyle İstanbul’a gitmedi. Ancak İstanbul’a gidecek arkadaşlarıyla bir ön görüşme yaptı. Böylece fikir birliği içinde İstanbul’a gidilecekti. Bu amaçla milletvekili seçilen arkadaşlarına bazı önerilerde bulundu. Öncelikle kendisini Mebusan Meclisi başkanlığına seçmelerini istedi. Mecliste Müdafaa-i Hukuk grubu kurarak ortak hareket etmelerinin önemini vurguladı. Ayrıca kendilerine verdiği programın Misakımilli olarak mecliste kabul edilmesi gerektiğini belirtti. Ancak, İstanbul’a giden milletvekilleri Mustafa Kemal’i meclis başkanlığına aday göstermedikleri gibi Müdafa-i Hukuk grubu yerine Felah-ı Vatan (vatanın kurtuluşu) adıyla bir grup kurdular.

12 Ocak 1920’de İstanbul’da açılan Son Osmanlı Mebusan Meclisi, 28 Ocak 1920’de yapılan gizli oturumunda, Erzurum ve Sivas Kongreleri kararları temel alınarak hazırlanan “Misakımilli” (Ulusal Ant) kararlarını onaylayarak dünyaya duyurdu. Böylece Mustafa Kemal’in isteklerinden sadece biri yerine getirilmiş oldu.

Misakımilli kararlarına göre:

  • Mondros Ateşkes Antlaşması öncesi işgal edilmemiş olan bölgelerin tümü Türk yurdudur; bütündür, parçalanamaz. Halkın çoğunluğunun Arap olduğu yerlerin geleceği için Arap halkının oyuna başvurulacaktır.
  • Batı Trakya’nın durumu için halkoyuna başvurulacaktır.
  • Halkın kendi kararıyla anavatana katılan doğudaki üç sancakta (Kars, Ardahan ve Batum) gerekirse yeniden halkoylaması yapılabilir.
  • Ülkemizdeki azınlıkların hakları, komşu ülkelerdeki Müslümanların hakları ile aynı olacaktır.
  • İstanbul ve Marmara Denizi’nin güvenliği sağlanmalıdır. Bu sağlandıktan sonra Boğazların dünya ticaretine açılması konusunda, bizim ve diğer ilgili devletlerin verecekleri kararlar geçerli olacaktır.
  • Ulusal ve ekonomik gelişimimizi engelleyen siyasal, hukuki ve ekonomik ayrıcalıklar (kapitülasyonlar) kaldırılmalıdır.

Misakımilli ile Türk yurdunun sınırları çizilmiş, Türk ulusu tam bağımsızlık amacını dünyaya duyurmuştur. Mustafa Kemal’in düşünceleri Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından da kabul edilirken Kurtuluş Savaşı’nın temel programı yasallaşmıştır. Tartışma konusu olan topraklarda halkoylaması yapılmasını önererek Türk halkının sorunları barışçı yollardan çözmek amacında olduğu gösterilmiştir.

Misakımilli‘nin mecliste kabul edilmesi, İtilaf Devletleri’ni rahatsız etti. İngilizler, Misakımilli kararlarının geri alınması için hükumete baskı yaptılar. Bu duruma karşı çıkan Ali Rıza Paşa Hükumeti görevden alındı. Yeni hükumet kurma görevi Salih Paşa’ya verildi. Misakımilli’yi zorla kaldırmak isteyen İtilaf Devletleri, İstanbul’u resmen işgal etti (16 Mart 1920). Mebusan Meclisini basarak vatansever mebusları tutukladılar.

İtilaf Devletlerinin Yayınladığı Bildiri

İtilaf Devletleri, işgalin yarattığı tepkiyi azaltmak için bir bildiri yayımladı. Bildiride şunlar yazıyordu:

  1. İşgal geçicidir.
  2. İtilaf Devletleri’nin niyeti saltanat makamının nüfuzunu kırmak değil, aksine Osmanlı idaresinde kalacak memleketlerde nüfuzu kuvvetlendirmektir.
  3. Taşralarda isyan çıktığı veya katliam yapıldığı takdirde İstanbul Türklerden alınacaktır.
  4. Saltanat makamı olan İstanbul’dan verilecek emirlere herkesin uyması gereklidir.

İstanbul’un işgaline karşı Mustafa Kemal Temsil Kurulu başkanı olarak bir genelge yayımlayarak Geyve ve Ulukışla demiryollarının tahrip edilmesini, tutuklanan her milletvekiline karşılık Anadolu’da bulunan İngiliz subaylarının tutuklanmasını ve Ankara’da toplanacak olan yeni bir meclis için hazırlıklara başlanmasını emretti.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu