Selçuklu Devletini Çöküşe Götüren Sebepler

Selçuklu Devleti’nin çöküş nedenleri aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır:

• a) Eski Türk siyasî hukukuna göre, devlet hanedan üyelerinin ortak malıydı. Böylece kendini kuvvetli ve güçlü gören her bir hanedan üyesi iktidar mücadelesine atılabiliyordu. Tabiatıyla üyeler arasındaki bu mücadelede Büyük Selçuklu Devleti’nin zayıf bir duruma düşmesinin ve parçalanmasının en önemli sebeplerinden biriydi (özellikle Sultan Berkyaruk devri buna güzel bir örnektir).
• b) Başlangıçta devletin kuruluşunda önemli rol oynayan Türkmen beyleri yüksek görevlere getirilmekte olup, bazı haklara sahiptiler. Daha sonra gulâmlıktan yetişen Türk emîr ve kumandanlar devlet idaresinde daha çok söz sahibi oldular. Türkmen emir ve beyleri bu durumda ikinci plânda kaldılar. Bu sebeple daha sonraki saltanat mücadeleleri içinde yer alarak, hükümdarlara karşı isyan eden hanedan üyelerinin tarafını tuttular. (Sultan Melikşâh– Melik Kavurd mücadelesinde olduğu gibi).
• c) Abbasî halifeleri de devletin zayıf düştüğü durumlardan ve saltanat mücadelelerinden faydalanarak siyasî otoritelerini yeniden kurmaya çalıştılar.
• ç) Melikleri eğitip yetiştirmekle görevli atabegler de perde arkasından devleti yönetmek ve sultanların otoritesini kırmak için saltanat mücadelelerini körüklediler. Nitekim onlar hükümdarın otoritesini zayıfladığı zaman idare ettikleri bölgelerde bağımsız oldular( Zengîler, Salgurlular ve Azerbaycan Atabegleri örneklerinde olduğu gibi). Bu durum devletin otoritesinin bölünmesine sebep oldu.
• d) Batınîler de devletin zayıf düştüğü durumlardan yararlanarak zararlı faaliyetlerini arttırmış, değerli devlet adamlarını ve emirlerini öldürerek çöküşte etkili olmuşlardır.
• e) Özellikle saltanat mücadeleleri devletin malî kaynaklarının tükenmesine, vergilerin toplanamamasına dolayısıyla da devletin çökmesine sebep oldu.
• f) Sultan Sencer’in devletin başkentini doğu yönünde Merv şehrine götürerek orada oturması ve Irak Selçuklu Devleti’ni kurarak batı yönünü ihmal etmesi de çöküşün sebeplerinden biri olarak ileri sürülebilir.

Selçuklu Devleti’nin çöküş nedenleri hakkında yorumlarınız lütfen bizimle paylaşınız.