12 – Oniki Hayvanlı Türk Takvimi ve Özellikleri

Oniki hayvanlı Türk takvimi, Türklerin kullandığı ilk takvimlerden biridir, hatta Türkler tarafından kullanılan en eski ve ilk takvim olduğu rivayet edilir. Güneş yılı esaslı bir takvimdir.

Tarihi kaynaklara göre İskitler döneminden, Türklerin Müslümanlığı kabulüne kadar oniki hayvanlı Türk takvimi kullanılmıştır. Türk boyları ve devletlerinde, Göktürk ve Uygurların yanı sıra Tuna ve İtil Bulgarları tarafından kullanılmıştır. Bugün benzer bir takvim Çin’de kullanılmaktadır.

Biruni ve Kaşgarlı Mahmut eserlerinde, Türklerin oniki hayvanlı takvimi kullandığından bahsetmişlerdir.

İçinde bulunduğumuz 2020 yılı Sıçan (Fare) yılıdır.

Oniki Hayvan ve Özellikleri 

1. Sıçgan (Fare) Yılı:  Rahat geçer, zaman zaman sıkıntılar görülür. 2020 yılı sıçan yılı olsa da çok sıkıntılı geçmektedir.
2. Ud (Sığır) Yılı: Kışları daha soğuk geçer. Kaynaklarda hep sıkıntılı geçtiği belirtilir.
3. Bars (Pars) Yılı: Hem sıkıntılar hemde rahatlıktan eşit miktarda görülür.
4. Tabışgan (Tavşan) Yılı: Bereketli bir yıldır, sular bol akar ve ürünler bol olur. Fakat; sıkıntı ve talihsizlik eksik olmaz, hep felaket olur.
5. Lu (Ejder veya Balık) Yılı: Ürün bereketli olur ve sıkıntı yaşanmaz, huzurlu bir yıldır.
6. Ilan (Yılan) Yılı: Yılan yılı genel olarak sağlığın bozulacağına işarettir ve hükümdarlar devleti iyi yönetemezler.
7. Yunt (At) Yılı: At yılı vasat bir yıldır ortalamanın altında bir huzur olur, mutlaka savaş yaşanır.
8. Koy (Koyun) Yılı: En güzel geçecek olan yıldır bu yılda dert, keder, elem, tasa gözükmez olur hep güzeldir.
9. Biçin (Maymun) Yılı: Bu yıl hayvanlar, ürünler hep telef olur, hilebazlık ve dolandırıcılık hatsafada görülür.
10. Taguk (Tavuk) Yılı: Bu yılda hayvanlar çok olur fakat doğal felaketler eksik olmaz, “kuraklık, sel, deprem, heyelan” ardı ardına gelir.
11. İt (Köpek) Yılı: Genel olarak iyi bir yıldır, savaş olmaz, ürün ve hayvanlar bolca olur.
12. Tonguz (Domuz) Yılı: Hükümdar ve halk rahat eder bir bela yaşanmaz.

Oniki Hayvanlı Türk Takviminin Özellikleri

• 12 yıldan oluşur ve her yıl bir hayvan adıyla adlandırılır. Yıllar: 1. Sıçgan (Fare), 2. Ud (Sığır), 3. Bars (Pars), 4. Tabışgan (Tavşan), 5. Lu (Ejder), 6. Ilan (Yılan), 7. Yunt (At), 8. Koy (Koyun), 9. Biçin (Maymun), 10. Taguk (Tavuk), 11. İt (köpek), 12. Tonguz (Domuz)’dur.
• Güneş yılı esas alınır.
• Yıl 365 gün 5 saat olarak hesaplanır ve 12 aydan oluşur.
• Aylar birinçay, ikinçay, üçünçay gibi sayı ile belirlenir. Aram ay (Birinci ay), İkinc ay (İkinci ay), Üçünc ay (Üçüncü ay), Törtinç ay (Dördüncü ay), Beşinc ay (Beşinci ay), Altınç ay (Altıncı ay), Yitinç ay (Yedinci ay), Sekizinç ay (Sekizinci ay), Dokuzunç ay (Dokuzuncu ay), Onunç ay (Onuncu ay), Bir yirminç ay (On birinci ay), Çakşaput ay (On ikinci = Oruç ayı). Ör: Tavuk yılının ikincay’ının 15’inci günü.
• Her 12 yılda bir takvim Sıçan yılından tekrar başlar.
• Her bir yıla bir hayvan adı verilmiş olduğundan adına “Oniki Hayvanlı Takvim” denmiştir.
• On iki yıllık bir devir şekli Türklerden başka hiçbir ulusun takviminde bulunmaz.
• On iki yıllık devirden ayrı olarak altmış yıllık bir devir sistemi daha vardır; ki bu devirin adları on iki yıla ait olan hayvan adlarına kutsal sayılan maddelerin adları eklenerek konmuştur. Yunt Demir, Yunt Ateş, Yunt Demir… gibi.
• Gün adları olduğuna dair herhangi bir kaynak bulunmamıştır.
• Yılbaşı 22 Aralık kabul edilir.
• Tarih başlangıcı yoktur.

Ayrıca Bakınız:

Türklerin Kullandığı Takvimler

–

12 Hayvanlı Türk Takvimi

Sonuç:

Makalede oniki hayvanlı Türk takvimi, oniki hayvanlı Türk takviminin özellikleri ve on iki hayvanın özellikleri hakkında bilgi verdik. Konu ile alakalı görüşlerinizi lütfen aşağıdaki formu kullanarak bizimle paylaşınız.