İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük

Mustafa Kemal’in Samsun’a Çıkışı

Mustafa Kemal’in Samsun’a Çıkma Nedeni

Mustafa Kemal, Rauf Bey, Ali Fuat Paşa, Kazım Karabekir Paşa ve İsmet Bey İstanbul’da bazı görüşmeler yaparak ulusal mücadelenin ilk çalışmalarını gerçekleştirdiler. Ancak İstanbul’dan bir mücadelenin başlatılamayacağının farkına vardılar. Anadolu’da işgallere karşı gösterilen tepkiler de onları umutlandırmıştı. Kazım Karabekir Paşa ve Ali Fuat Paşa’nın Anadolu’da bulunan askeri birliklerin başında görevlendirilmelerinden sonra Mustafa Kemal de bir an önce Anadolu’ya görevli olarak geçmenin yollarını aramaya başladı.

Aynı tarihlerde Karadeniz’deki Pontusçu Rum çetelerin Müslüman halka saldırıları artmış, Müslüman halk da kurduğu çetelerle karşılık vermeye başlamıştı. İngiltere, İstanbul Hükumeti’ne bir nota vererek bölgede asayiş sağlanmadığı takdirde buraları işgal edeceğini bildirdi. Bunun üzerine Padişah ve Hükumet, Karadeniz’deki Türk direnişini bastırması ve Mondros Ateşkes Antlaşması hükümlerini uygulaması için Mustafa Kemal’i sivil makamlara emretmeyi de içeren olağanüstü yetkilerle donatılmış olarak 9. Ordu Müfettişliğine atadı. Mustafa Kemal, 9. Ordu Müfettişi olarak 15
Mayıs’ta İstanbul’dan ayrıldı. 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktı. Kurtuluş Savaşı’nın ilk adımı böylece atılmış oldu.

Mustafa Kemal Samsun’a çıkar çıkmaz bölgedeki durumu inceledi. 22 Mayıs’ta Hükumet’e bir telgraf yollayarak İngilizlerin haksız olarak bölgeye asker çıkardığını belirtti ve Hükumet’i önlem almaya çağırdı. Mustafa Kemal’e göre bölgedeki Müslüman halk, Rumların saldırılarına karşı haklı olarak çeteler kurup savunmaya geçmişti. Bölgede asayişin sağlanmasının tek yolu Rumların Samsun üzerindeki emellerinden vazgeçmesiydi. Sorun sadece Pontus emellerine engel olmak değildi, tüm ülkenin ve ulusun geleceği tehdit altındaydı.

Görevi: 9. Ordu Müfettişi

Mustafa Kemal’in Samsuna Çıkma Nedeni?

1. Görev sahasında kalan bölgede Türklerle Rumlar arasındaki çatışmaları sona erdirmek,

2. Türklerin elindeki silahları toplamak ve İtilaf Devletlerine teslim edilmesini organize etmek.

Bu geniş yetkinin, beni İstanbul’dan sürmek ve uzaklaştırmak maksadıyla Anadolu’ya gönderenler tarafından, bana nasıl verilmiş olduğu garibinize gidebilir. Hemen ifade etmeliyim ki onlar bu yetkiyi bana bilerek ve anlayarak vermediler. Ne pahasına olursa olsun, benim İstanbul’dan uzaklaşmamı isteyenlerin buldukları gerekçe Samsun ve dolaylarındaki güvensizlik olaylarını yerinde görüp tedbir almak üzere Samsun’a kadar gitmekti. Ben, bu görevin yerine getirilmesinin bir makam ve yetki sahibi olmaya bağlı bulunduğunu ileri sürdüm. Bunda hiçbir sakınca görmediler. O tarihte Genelkurmay’da bulunan ve benim maksadımı bir dereceye kadar sezmiş olan kimselerle görüştüm. Müfettişlik görevini buldular, yetki konusu ile ilgili talimatı da ben kendim yazdırdım. Durum ve şartlar karşısında kurtuluş için üç türlü karar ortaya atılmıştı: İngiliz himayesini istemek, Amerikan mandasını istemek ve bölgesel kurtuluş yolları aramaktı. Efendiler, ben bu kararın hiçbirini yerinde bulmadım. Bu durum karşısında tek bir karar vardı. O da ulusal egemenliğe dayanan kayıtsız, şartsız, bağımsız yeni bir Türk devleti kurmak! İşte daha İstanbul’dan çıkmadan önce düşündüğümüz ve Samsun’da Anadolu topraklarına ayak basar basmaz uygulamaya başladığımız karar bu olmuştur.

Nutuk, C I, s. 5, 9 ve 10 (Düzenlenmiştir.)

Mustafa Kemal, 16 Mayıs 1919’da beraberindeki arkadaşları ile İstanbul’dan hareket etti. Bandırma Vapuru ile yapılan yolculuk sonunda 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktı. Samsun’a çıktıktan sonra bölgede güvenliği sağlamak üzere bazı tedbirler alan Mustafa Kemal, ayrıca Milli Mücadele için de çalışmalara başladı. Erzurum’daki 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir ve Ankara’daki 20.Kolordu Komutanı Ali Fuat (Cebesoy) ile bağlantı kurdu. Komutanlarla işgallere karşı savaşılması gerektiği konusunda görüş birliğine vardı. Daha sonra cemiyetleri birleştirme ve kongreler düzenlenmesi için çalışmalara başladı.

Samsun’da bir hafta kalan Mustafa Kemal, 25 Mayıs 1919’da Havza’ya geçti. 28 Mayısta mülki idare amirlerine bir genelge gönderdi.

Havza Genelgesinde Kararları

– Mitingler düzenlenerek işgaller protesto edilmeli.

– Gösterilerde düzen korunmalı ve Hristiyan halka saldırı ve düşmanlık yapılmamalı.

– Büyük devletlerin temsilcilerine ve Osmanlı Hükumeti’ne uyarı telgraflarının çekilmesi istekleri yer almıştır.

İzmir’in Yunanlılar tarafından işgalini protesto etmek amacıyla ilk mitingi 30 Mayıs 1919’da Havza’da kendisi düzenledi. Genelgenin de etkisiyle yurdun dört bir yanında işgalleri protesto etmek için mitingler düzenlendi. Mitinglerin en büyükleri İstanbul’da yapıldı. Tepkilerden rahatsız olan işgal devletleri Osmanlı Hükumeti’ne baskı yaparak Mustafa Kemal’in İstanbul’a geri çağrılmasını istedi. Ancak Mustafa Kemal, geri dönmeyi kabul etmedi. Böylece Osmanlı Hükumeti’ne ve işgal devletlerine Milli Mücadele’deki kararlılığını göstermiş oldu.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu