İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük

Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi (15 Haziran 1926)

Türkiye Büyük Meclisinin I. dönem milletvekillerinden olan Ziya Hurşit taraftarları Cumhuriyete ve bu dönemde yapılan inkılaplara tepki gösteriyorlardı. Ziya Hurşit ve taraftarları Batı Anadolu’yu kapsayan yurt gezisinde Mustafa Kemal’e İzmir’de suikast girişiminde bulunmayı tasarladılar.

Mustafa Kemal’e, yapılan suikast girişimi, suikastçıları Yunanistan’a kaçıracak olan motorcu Giritli Şevki’nin ihbarıyla sonuçsuz kaldı. Suikast girişiminin öncüleri güvenlik güçleri tarafından yakalandı. Bunlar İstiklal Mahkemeleri’nde yargılanarak cezalandırıldılar. İttihat Terakki Fırkası’nın ve Terakkiperver  Cumhuryet Fırkası’nın bazı taraftarları da suikast girişimi ile ilişkili oldukları gerekçesiyle tutuklandılar. Mustafa Kemal’e yapılan suikast girişiminin de etkisiyle 1930 yılına kadar Cumhuriyet Halk Fırkası’nın dışında başka bir parti kurulmadı. Cumhuriyet’e yönelik bir tehdit olarak ortaya çıkan Atatürk’e suikast girişimi Türk milleti tarafından nefretle karşılanmıştır. Türk milleti ülkenin her tarafından telgraflar göndererek Cumhuriyete ve Mustafa Kemal’e bağlılığını bildirmiştir.

Atatürk, suikast girişimi ilgili şu açıklamayı yapmıştır:

Temeli büyük Türk milletinin ve onun kahraman çocuklarından oluşan büyük ordumuzun vicdanında akıl ve bilincinde kurulmuş olan cumhuriyetimizin ve milletin ruhundan doğmuş ilkelerimizin bir vücudun yok edilmesi ile bozulabileceği görüşünde bulunanlar, çok zayıf dimağlı talihsizlerdir. Bu gibi talihsizlerin, cumhuriyetin adalet ve kudreti elinde hak ettikleri davranışla karşılaşmaktan başka kısmetleri olamaz. Benim değersiz vücudum mutlaka bir gün toprak olacaktır fakat Türkiye Cumhuriyeti sonsuza kadar sürekli kalacaktır.

Şeyh Sait İsyanı nedeniyle hükumet ve meclis olağanüstü önlemler aldı. Takrir-i Sükun Kanunu çıkarıldı. İstiklal Mahkemeleri çalıştırıldı. Ayaklanmacılar cezalandırıldı. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatıldı. Böylece Cumhuriyet yönetimine ve çağdaş inkılaplara karşı yapılan saldırılar karşısında genç Cumhuriyet başarı kazandı.

Mustafa Kemal Atatürk
Mustafa Kemal Atatürk

Ancak rejim karşıtı çalışmalar son bulmadı. Amaçlarına ulaşabilmek için Mustafa Kemal’i ortadan kaldırmayı planladılar. Suikastı Ankara’da yapmayı planlasalar da bunu gerçekleştiremediler. Batı Anadolu’yu kapsayan bir yurt gezisine çıkan Mustafa Kemal, İzmir’e de gidecekti. Suikastın İzmir’de yapılmasına karar verildi. Suikastçılar, planlarını gerçekleştirdikten sonra deniz motoruyla bir Yunan adasına oradan da Avrupa’ya kaçacaklardı. Mustafa Kemal’in İzmir’e gelmekte bir gün geçikmesi üzerine, bu kişileri Sakız Adası’na götürmek üzere motoruna alacak olan Şevki adlı kişi, durumu İzmir Valiliğine haber verdi. Suikastçılar silahlarıyla birlikte yakalandı (16 Haziran 1926). Suikastın düzenleyicisi Ziya Hurşit yakalandıktan sonra her şeyi itiraf etti. Yakalanan suikastçilerle görüşen Atatürk’ün onlarla yaptığı konuşma aşağıdadır:

Ziya Hurşit’e, “Seninle bunca arkadaşlık ettik. Hayatıma kastedecek kadar ileri gitmende sebep acaba neydi?” sorusunu yöneltmişti.

Ziya Hurşit, başını eğmiş ama yanıt vermemişti. Gürcü Yusuf ise “Bana bomba atabilecek miydin?” sorusuna karşılık “Seni gördükten sonra atmazdım.” demişti.

Bunun üzerine Mustafa Kemal şunu açıklamıştı: “Ben şahsen intikamdan hoşlanan bir adam değilim. İş mahkemeye aktarılmıştır. Bunun sonucunu beklemek lazımdır. Bu işe karışmaya hakkım yoktur.”

Yakalanan suçlular, İstiklal Mahkemeleri’nde yargılanarak cezalandırıldı. Kapatılan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurucuları Kazım Karabekir Paşa, Ali Fuat Paşa, Refet Paşa ve diğerleri de şüpheli görülerek tutuklandı. Ancak olayla ilgilerinin olmadığına karar verilerek serbest bırakıldılar. Türk ulusu bu çirkin olayı bütün yurtta şiddetle kınadı. Mustafa Kemal, ulusunun duyduğu samimi üzüntüden etkilenerek ulusuna hitaben yaptığı bir konuşmada şu sözleri söyledi:

Alçak girişimin benim kişiliğimden çok mukaddes Cumhuriyetimize ve onun dayandığı yüksek ilkelere yönelik bulunduğuna şüphe yoktur… Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktır fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu