Makedonya Sorunu
Balkan devletleri toprak ve nüfus bakımından küçük devletlerden oluşuyordu. 1829’da Yunanistan, 1878’de Romanya, Sırbistan ve Bulgaristan bağımsızlıklarına kavuşmuştu. Bu devletlerin Balkan coğrafyasında geleceğe yönelik bazı planları vardı.
Yunanistan “Megali İdea” düşüncesi ile sınırları genişletmeye çalışmaktaydı. Sırplar, Büyük Sırbistan’ı kurmak için çaba sarf ederken Bulgaristan ve Romanya da topraklarını genişletme arzusundaydı. Bu devletlerin hepsinin isteklerinin kesiştiği yer Makedonya’ydı.
Makedonya’nın tamamını alamasalar bile en büyük toprak parçasını ele geçirmeyi düşünüyorlardı. Hedeflerine ulaşmak için komiteler kurup konsolosluklar ve din adamlarından faydalanmaya başladılar. Osmanlı Devleti, durumun farkında olmakla beraber önlemlerini de almayı ihmal etmedi. Makedonya’da görevlendirilen “İzleme Taburları” adlı jandarma birlikleri sayıca yetersizdi.
Balkan devletleri gizlice Makedonya’ya girerek çetecilik faaliyetleriyle taraftar bulmaya ve bölge halkını silahlandırmaya başlamıştı. Makedonya’da ilk büyük isyan Manastır şehrinde 2 Ağustos 1903’te başladı. İsyan kısa sürede bastırılsa da başka yeni isyanlar çıktı. 1908’e gelindiğinde bölgedeki Müslim ve gayrimüslim vatandaşlar arasında hürriyetçi düşünceler yayılmaya başladı. II. Abdülhamit’e meşrutiyetin yeniden ilanı ve meclisin açılması yönünde baskılar da arttı. Makedonya’da yaşanan bu gelişmeler neticesinde II. Meşrutiyet 1908’de ilan edildi. Bulgaristan, Makedonya’yı ele geçirmek için buradaki çetecilik faaliyetlerini körükledi. 1910’da Bulgar basınında Makedonya bir sorun olarak ele alınıp işlenmeye başlandı.
Osmanlı Devleti’nin Makedonya’da ıslahat yapmadığı, Makedonya’daki Bulgarların yok edilmek istendiği ve bu bölgeye yeni Türk ailelerin getirilerek yerleştirilmek istendiği gibi iddialar ortaya atıldı. Makedonya’nın paylaşılması konusunda Bulgar çeteleri ile Sırp çeteleri de kendi aralarında anlaşmazlığa düştü. 1911’de Arnavutların isyanı bu çetelerin aralarındaki anlaşmazlıkları çözüp Osmanlı Devleti’ne karşı birlikte hareket etmenlerine zemin hazırladı. Trablusgarp Savaşı’nda (1911) İtalya’nın saldırısını fırsat bilen bu çeteler Makedonya’da çeşitli katliamlara ve yağmalamalara girişti. Balkan devletleri Osmanlı Devleti aleyhinde bir ittifak yaparak Balkan Savaşı hazırlıklarına hız verdiler.
Makedonya Sorunu, Balkan Savaşları öncesinde ortaya çıkan en önemli sorunlardan biri oldu. Sorunun çıkış kaynağı diğer birçok meselede olduğu gibi 1878 Berlin Antlaşması’ydı. 1909’da Makedonya’da ilk isyanların başlamasıyla Avrupalı devletler duruma müdahale etti. Osmanlı Devleti de 1908’de II. Meşrutiyet’i ilan ederek ıslahatlarına devam etti.
II. Meşrutiyet’in ilan edilmesi Makedonya’nın Osmanlı Devleti’nden koparılması planının yürümesini engelledi. Makedonya’da meşrutiyetin ilanı olumlu bir siyasi hava ortaya çıkarsa da Avrupalı güçler Osmanlıya karşı Balkan devletlerini yönlendirilmeye devam etti. Sonuç itibarıyla Balkan coğrafyasının etnik yapısıyla oynanması planından Makedonya da payını aldı. Makedonya, 1912-1913 yılları arasında cereyan eden Balkan Savaşları sonunda imzalanan Bükreş Antlaşması ile Sırbistan, Yunanistan ve Bulgaristan arasında paylaştırıldı.
