Türkiye’de Karşılaştırmalı Dinler Tarihinin Tarihçesi
Kur’an-ı Kerim’de ve Hz. Peygamberin hadislerinde diğer dinler (Yahudilik, Hristiyanlık, Mecusilik,
Sabiilik ve putperestlik) den bahsedilir. Kur’an ve hadislerde o dinlerden söz edilmesi bazı
Müslüman bilginlerde merak uyandırmıştır. Zaman zaman o dinlere mensup kimselerle karşılaşma,
konuşma ve çeşitli konularda yapılan tartışmalar onların inançlarının incelenmesini gerekli hâle getirmiştir.
Ayrıca İslam’a giren bazı insanların önceki inançlarından bazı kalıntıları İslam’a taşımaları
Müslümanlar arasında ciddi tartışmalara neden olmuştur. Bu ve benzeri sebeplerden dolayı Müslüman
bilginler diğer dinleri inceleme ve öğrenmeyi önemsemişlerdir.
Ülkemizdeki dinler tarihi çalışmaları Osmanlı Devleti’nin son zamanlarına rastlar. İslam ve Batı
dünyasında dinler tarihi ile ilgili yazılan eserlerden faydalanılarak Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde
“tarih-i edyan” adı altında bazı kitaplar yayımlanmıştır.
Türkiye’de dinler tarihi dersi ise
Osmanlının son dönemlerinde okutulmaya
başlanmıştır. İstanbul’da Darülfünun
Edebiyat Fakültesinin 1874
yılı ders programına “tarih-i umumi
ve din-i esatiri’l-evvelin” dersleri konmuştur.
II. Meşrutiyet’in ilanından sonra
“Ulum-ı Şeriyye” şubesinin dersleri
arasına 6 saat “tarih-i din-i İslam” ve
“tarih-i edyan” dersleri birlikte yer almıştır.
Daha sonraki düzenlemelerde de
dinler tarihi dersine ders programlarında
yer verilmeye devam edilmiştir. Örneğin 1913 yılında açılan “Medresetü’l-Vaizin ve Medresetü’lİrşat”
bölümlerinde de dinler tarihi dersleri okutulmuştur. 1918 yılında “Darü’l-Hilafeti’l-İslamiyye”
Medresesi köklü bir değişikliğe tabi tutulmuş ve “Medrese-i Süleymaniye” adıyla yeniden organize
edilerek buranın ders programına “tarih-i edyan” dersi konmuştur. Medreselerin kaldırılmasından sonra
adı geçen medrese İlahiyat Fakültesi adını almış ve programında dinler tarihine yer vererek öğretimine
devam etmiştir. 1933’te İlahiyat Fakültesi kapatılmış ve yerine “İslam Tetkikleri Enstitüsü”
açılmıştır. Bu enstitüde de “genel dinler tarihi” adı altında bu dersin okutulmasına devam edilmiştir.
“İslam Tetkikleri Enstitüsü” 1936 yılında kapatılmış ve 1949 yılında Ankara Üniversitesine bağlı bir
İlahiyat Fakültesi açılıncaya kadar Türkiye’de dinler tarihi öğretimi yapılamamıştır.
1950-51 öğretim yılından itibaren açılmaya başlayan İmam Hatip Okullarının 7. sınıflarında dinler
tarihi tekrar okutulmaya başlanmıştır. Türkiye’de ilk Yüksek İslam Enstitüsü 1959 yılında İstanbul’da
açılmış; I, II ve III. sınıflarında birer saat mukayeseli dinler tarihi dersi yer almıştır. Bunların dışında
1971 yılında Erzurum Atatürk Üniversitesine bağlı olarak “İslami İlimler Fakültesi” açılmış ve burada
da dinler tarihi dersine yer verilmiştir.
1982 yılında çıkarılan Yüksek Öğretim Kurumları Kanunu ile Yüksek İslam Enstitüleri İlahiyat
Fakültesi adıyla yeniden düzenlenmiş ve dinler tarihi dersi bu fakültelerde yerini almıştır. Günümüzde
ilahiyat fakültelerinde felsefe ve din bilimleri ana bilim dalına bağlı olan dinler tarihi bilim
dalı bulunmaktadır.
