Uygarlığın Doğuşu

Tunç Çağı – Tunç Devri

Devletin Doğuşu

Tunç Devrinde, yerleşim yerlerinin gelişmesi sonucunda İlk kent devletleri oluşmaya başladı. İnsan toplulukları arasında savaşın başlaması savunma için örgütlenmeyi kaçınılmaz kılarken, büyüyen kentte düzenin kurulması gerekiyordu. Tapınakların gölgesinde kalan su dağıtıcıları bu İş İçin her zaman hazır olarak bekliyorlardı. Su dağıtıcıları İktidara aday olduklarında kendilerine İshakku kiracı çiftçi dediler. Bunun nedeni kendilerini tanrısal otorite ile birleştireme çabası içinde olmalarıdır. Tarihi süreç incelendiğinde devlet yöneticilerinin, siyasi partilerin en büyük çabalarından birinin dinden aynı şekilde yararlanmaya çalışmak olduğu görülecektir. Kent yöneticileri zenginleşerek güçlendikleri zaman rahipler İle çatışmaya girdiler. Çatışmada rahipler güçlerini korumayı başardılar. Özellikle kentleri İşgale uğradığında krallar her şeylerini yitirirken, din adamları manevi etki eri nedeni ile bu duruma düşmediler. Krallara karşı acımasız davranan İşgalciler, rahiplere karşı daha saygılı davrandılar. Sargon merkezi devleti kurduğu zaman rahiplerin üstünlüklerine son verdi.

Halk İsyanının Doğması

Güçlerini her geçen gün biraz daha pekiştiren kral ve rahipler büyük miktarda arazi sahibi oldular. Acımasızca halkı sömürmeye başladılar. Tunç üretimi oldukça zordu, bu nedenle de pahalı bir üründü, pahalı olduğundan sömürülen halk bu silahları elde edemedi. Silaha sahip olamadığı için de direnemedi; ancak Sümerler devrine gelindiğinde; Urgakina, ezilen halka dayanarak, sömürü düzenine isyan edebildi.

Urgakina yasalarında kendinden önce yapılan kötülükleri de anlatır:

“Yüksek rahip fakirin bahçesine girdi, onu oradan kovdu”

“Eğer bir büyük adamın evi sıradan bir adamın evi İle bitişikse o büyük adam her hangi bir uygun karşılık ödemeden evi kendininkine katabilirdi. ”

Orta Sınıfın Gelişmesi Cennet-Cehennem Kavramları

Tunç Devrinde üretilen malların ihraç edilmesi uygarlığın çok daha geniş alanlara yayılmasına neden oldu. Ticaretin gelişmesiyle birlikte özel mülkiyet anlayışı daha da gelişti. Erken Tunç Çağının ekonomisi satın alma gücünün aşrı derecede belli ellerde toplanması ile sonuçlandı. Bu da ekonominin fosilleşmesine yol açtı. Bu yapının kırılmasında zorunlu tüketim malları ve lüks mallara duyulan talep etkili oldu. Uygulamada hammaddeyi sağlamak için üreticiyi örgütlemek ve kendi mallarını almaya razı etmek gerekiyordu. Kaniş bu amaçla kullanılan yerleşme yerlerinden biridir. Hammadde almanın bir yolu da silah kullanmaktı.

Orta sınıf ticaret vasıtasıyla büyüdü. Orta sınıfın büyümesi ideoloji alanında da kendini gösterdi. Yaşlılar ve soylular tarafından uygulanan yasalar yerini yazılı yasalara bıraktılar. Kral kendini  “Adaletin bekçisi” ilan etmek zorunda kaldı. Bütün diktatörler varlıklarını adalet kavramı üzerine oturtmaya gayret ettiler. Kendileri dışındaki herkesi adalet şemsiyesi altına alarak sömürülerini sürdürmeye ortam hazırladılar. Diktatörler kendilerine dinsel bir kutsallık vererek de kendi farklılıklarını, kanun dışı konumlarını saklamaya çalıştılar. Örneğin Osmanlı Devleti yöneticisi halifedir.

Ancak, orta sınıfın büyümesi uzun ömürlü olmaz, toplunda her geçen gün etkinlik kazanan din adamları cennet – cehennem kavramlarını yaratarak, orta sınıf elindeki zenginliklere el koyarlar.

Değerli Madenlerin Kullanılması

Tunç Çağı (Tunç Devri)
Tunç Çağı (Tunç Devri)

Savaşlar sonucunda veya kentleri işgale uğradığında zenginliklerin aniden yok olması büyük evlere ve toprak zenginliğine dayalı serveti daha dayanıklı mallara yöneltti. Dayanıklı ve değerli maden olarak altın ve gümüş ön plana çıktı.

Para ekonomisinden en çok zararı köylüler gördü. Köylünün el emeği önem kaybetmeye başladı. Akadlarda:  1 Gur arpa 1 şekelden, 3 şekele kadar yükselmiştir. Fiyatlardaki yükselme aslında enflasyonun sonucudur. Tunç Devrinde, servetlerin üretim yerine yağmadan sağlanması enflasyona neden olmuştur.

Mezopotamya’da Tunç Devrinde yazı bulunmasıyla tarihi çağlar başlar. Ancak Dünyanın geri kalanında yazı olmadığından, Tunç ve Demir devirleri tarih öncesi dönem içinde değerlendirilir.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu