Tarih Biliminin Özellikleri

Tarih biliminin özelliklerini kavrayabilmemiz için öncelikle tarih bilimi nedir sorusuna cevap vermemiz gerekir. Tarih biliminin tanımı dahi tarih biliminin bir çok özelliğini ortaya koymaktadır.

Tarih bilimi, insan topluluklarının geçmişteki yaşayışlarını, medeniyet ve kültürlerini, toplulukların birbirleri ile olan ilişkilerini, zaman ve yer göstererek, neden sonuç ilişkileri çerçevesinde, yazılı belgelere dayandırarak, tarafsız bir şekilde inceleyen bilimdir.

Tarih biliminin, tarihi bir olayın aynı şekilde yeniden meydana gelmesinin mümkün olmaması, tarih biliminde diğer birçok bilim türünden farklı olarak deney ve gözlemin olmaması, tarihi olayların meydana geldikleri mekan ve vaktin belli olması gibi bir çok özelliği mevcuttur.

Tarih Biliminin Özellikleri

Tarih biliminin birbirinden farklı bir çok özelliği vardır. Tarih biliminin özellikleri çok fazladır, bunlardan en çok bilinen ve en temel özellikleri maddeler halinde inceleyelim:

• Tarihi bir olayın aynı şekilde tekrar gerçekleşmesi mümkün değildir.
• Tarih biliminde deney ve gözlem olmaz.
• Tarihi olayın meydana geldiği yer ve zaman bellidir.
• Tarihi olay belgelere dayanarak incelenir.
• İnsan topluluklarının her türlü faaliyeti tarih biliminin konusudur.
• Tarih biliminde bir olayın sonucu başka bir olayın nedenidir.
• Tarih bilimi geleceğe ışık tutar.
• Bir olayın yer ve zamanı belli değilse tarihsel değeri yoktur.
• Tarihi olayda hiçbir zaman kesinlik yoktur.

Tarih bilimini ve özelliklerini daha iyi kavrayabilmek için ayrıca bu bilgilere de göz atmanız tavsiye edilir:

Tarih Bilimi Yöntemi

Belge bir tarihi olayın incelenmesinde en önemli unsurdur. Belgeler sözlü, yazısız ve yazılı olmak üzere üç gruba ayrılır. Bunun yanı sıra belgeler; birinci el ve ikinci el olarak da sınıflandırılabilir.

Tarih Araştırmalarında İzlenmesi Gereken Yol

• Kaynak arama
• Tasnif (Sınıflandırma)
• Tahlil (Ne ifade ettiği)
• Tenkit (Doğruluk derecesi)
• Terkip (Sentez -bir araya getirme)

Tarih Araştırmalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Objektif olmalı
• Olayın üzerinden belli bir zaman geçmeli
• Olayın geçtiği yerde araştırma yapmalı
• Sebep-Sonuç ilişkisi kurmalı
• Bütün belgeler değerlendirilmeli
• Yer ve zaman belirtilmeli
• Günümüz değer yargılarıyla yargılamamalı

Tarihin Sınıflandırılması (Tasnifi)

– Tarihin tasnifi onu daha iyi araştırmak, anlatmak ve anlamak içindir.

Tarih üç ana başlıkta sınıflandırılır:

• Zamana göre ( Ortaçağ Tarihi,13.yy. vs.)
• Konuya göre ( Sanat Tarihi, Dinler Tarihi vs.)
• Mekana göre ( Türkiye Tarihi, Avrupa tarihi vs.)

Tarihin Türleri

Genel Tarih: Topluluklarının geçirdiği aşamaları bütünlük içinde inceler.
Özel Tarih: Bir ulusun, devletin tarihini inceler.
Siyasi Tarih: Savaşları barışları antlaşmaları, ittifakları inceler
Sanat Tarihi: Bu alandaki ürünleri inceler.
Bilim Tarihi: Bu alandaki ürünleri inceler.
Uygarlık Tarihi: Toplumların ortaya koyduğu kültürleri uygarlıkları inceler.

Tarihin Aşamaları

1- Hikayeci Tarih ( Rivayetçi Tarih )

Kurucusu Heretod’dur, belgelere dayanmaz, sebep-sonuç ilişkisi yoktur, efsane şeklindedir, Homeros, İlyada ve Odessa destanları buna örnektir.

2- Pragmatik Tarih ( Öğretici Tarih )

Toplumun karakterini ve ahlak yapısını geliştirmek için, olaylardan ve kişilerden dikkat çekici bir şekilde söz edilir. Tarih tekerrürdür fikrini savunur.

3- Bilimsel Tarih ( Neden – Nasılcı Tarih )

Tarih bilincini ortaya çıkaran olayları sorgulayarak açıklayan tarzdır. Belgelere dayanır, sebep ve sonuçlar üzerinde durulur.

4- Sosyal Tarih

Toplumsal içerikli olayları,toplumun değerleri ve topluma etkileri açısından değerlendirir.

Tarihin Diğer Bilimlerle İlişkisi

Bütün ilimler gibi tarihte işini yaparken diğer ilimlerden yararlanmak zorundadır.

Bunlar;

1. Coğrafya – Olayların meydana geldiği yeri ve yerin tarihi olay üzerindeki etkilerini araştırarak tarihe yardımcı olur.
2. Arkeoloji – Kazı bilimidir. Toprak ve su altında kalmış olan tarihi eserleri ortaya çıkarıp inceleyerek tarihe yardımcı olur. Özellikle yazının olmadığı tarih öncesi devirlerin aydınlatılmasında önemli rol oynar.
3. Kronoloji – Takvim bilimidir. Tarihi olayların zamanını belirler ve olayları oluş sırasına göre sıralayarak yardımcı olur.
4. Filoloji – Dil bilimidir. Milletlerin dillerini inceleyerek yardımcı olur.
5. Epigrafi – Kitabeler bilimidir. Kitabeleri ve üzerindeki yazıları inceler.
6. Sigilografi (mühür)
7. Etnoğrafya (Kültür ) – Toplumların örf,adet ve geleneklerini inceler.
8. Heraldik (Arma ) – Armaları inceler.
9. Etnoloji (Kültürler arası iletişim)
10. Antropoloji – Irk bilimidir.İskeletleri,kemik ve kafa tası yapılarını inceler.
11. Diplomatik – Devletler arası ilişkileri,antlaşmaları,fermanları inceleyerek yardımcı olur.
12. Paleografya – Eski yazı bilimidir. Eski yazıları inceleyerek tarihe yardımcı olur.
13. Sosyoloji – Toplumları ve toplumların tarihi olay üzerine etkilerini araştırır.
14. Nümüzmatik (Meskukat) – eski paraları inceleyerek tarihe yardımcı olur.
15. Ekonomi
16. Kimya – Karbon – 14 deneyi ile tarihi buluntuların yaşını ölçer.