Darülfünun Kurulması ve Kapatılması
DARÜLFÜNUNUN KURULUŞU
Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılın başlarından itibaren bilim ve eğitim anlayışında meydana gelen değişmeler, medrese dışında yeni bir sivil yüksek eğitim kurumunun kurulmasına neden olmuştu. Darülfünun, “bilgi ve güzel ahlakça mükemmel olmak isteyen, bütün ilim ve fenleri okumaya istekli ya da devlet dairelerinde çalışmak isteyen herkese, gerekli bilgileri sağlayacak” bir kurum olarak tarif edilmişti.
Darülfünun Eğitime Başlaması
Medreselerin etkisi dışında eğitim verecek Darülfünun projesi, devletten gereken ilgiyi hemen gördü ve okulun inşasına başlandı. Darülfünunun inşası biten bazı bölümlerinde, dönemin sadrazamı Keçecizade Fuad Paşa’nın isteğiyle, halka açık serbest konferans şeklinde derslere başlanmasına karar verildi. 13 Ocak 1863’te fizik ve kimya alanında Derviş Paşa’nın vermiş olduğu bir konferansla eğitime başlandı.
Halk ve devletin ileri gelenlerinde büyük bir ilgi uyandıran ve yakından takip edilen bu konferanslarda, yıl boyunca fizik, kimya, tabii bilimler, tarih ve coğrafya konularında serbest dersler verildi. Bu derslerin birbiriyle bağlantısı yoktu ve dinleyici olarak gelenler de bu konferanslara çoğunlukla merakları nedeniyle katılıyorlardı.
Prof. Dr. Ekmeleddin İHSANOĞLU, Osmanlı Medeniyeti Tarihi, C 1, s. 322-323 (Özetlenmiştir.).
Darülfünun ve Öğrenci Yetiştirme
Osmanlı Devleti’nde 1845 yılında medrese dışında bir yükseköğretim kurumu olarak Darülfünunun açılması gündeme geldi. Açılacak okulda Müslüman ve gayrimüslim öğrenciler birlikte okuyacak ve mezun olunca devletin çeşitli kademelerinde görev alacaklardı. Darülfünuna rüştiyelerden mezun olan öğrencilerin alınması amaçlandıysa da bu okulların ortaokul düzeyinde olması sebebiyle bu mümkün olmadı.
Darülmaarif ve Encümen-i Daniş
Bunun üzerine Darülfünuna öğrenci yetiştirmek için lise düzeyinde bir okul olan Darülmaarif kuruldu. Öğretim elemanı yetiştirmek maksadıyla Avrupa’ya öğrenciler gönderildi. 1851’de okulların ve açılacak Darülfünunun ders kitaplarını hazırlamak ve bilim akademisi olarak çalışmak üzere “Encümen-i Dâniş” adıyla bir komisyon kuruldu. Bu komisyon on bir yıl kadar çalıştı.
Darülfunun’da Verilen Dersler
Darülfünun ilk derslerini 1863’te halka açık konferanslar şeklinde vermeye başladı. Derslere rağbet azalınca eğitime son verildi. 1870’te tekrar derslere başlanan Darülfünunda felsefe, edebiyat; tabii ilimler, matematik ve hukuk olmak üzere üç bölüm bulunmaktaydı. Bölümlerde eğitim süresi üç yıldı. Ancak bir yıllık eğitimden sonra yine derslere ara verildi.
Darülfünun Kapatıldı
İki defa daha açılıp kapanan Darülfünun, varlığını 1933 yılına kadar sürdürdü. Yerine İstanbul Üniversitesi kuruldu.
Ayrıca 1914’te sayıları artan kız idadileri ile kız muallim mekteplerinin öğretmen ihtiyacını karşılamak üzere açılan “İnas (Kız) Darülfünunu” da 1921’e kadar eğitime devam etti.
