Tarih Bilimi

Takvim Tarihçesi ve Çeşitleri

Takvim Kelimesinin Anlamı

Takvim kelimesi Arapçadan dilimize geçmiştir ve Türkçede aşağıdaki anlamları taşır:

  • Zamanı yıllara, aylara ve günlere ayıran yöntem
  • Bir yılın günlerini, aylarını, sayılı günlerini gösteren, değişik biçimlerde yapılmış çizelge veya defter
  • Yapılacak bir işin türlü evrelerini zamana bağlı olarak gösteren program

Takvimin Tarihçesi

Eski çağlarda insan toplulukları, başlarından geçenleri ya da değer verdikleri, bellerinde saklamak istedikleri önemli anıları çoğu kez doğal olaylara göre sıralarlardı.

Bu eski ulusların ve toplumların olayları, özellikle ay ve güneş tutulmalarına göre kronolojik sıraya koymaları, günümüzde onların tarihlerini inceleyenlere büyük yardımcı olmuştur. Çünkü astronomi, kozmografya, fizik ve matematik gibi bilimler, ay ve güneş tutulmalarının, günümüzden binlerce yıl önceki ve sonraki oluş zamanlarını kesinlikle bize bildirebiliyor.

Günün as ve üs katlarının birçoğu, çok eskiden beri biliniyordu. Ancak bir yıl içindeki gün sayısını her toplum başka başka hesaplıyordu. Çoğu uluslar takvim yılını yüzyıllar boyunca gökteki ayın yer yuvarlağı çevresindeki dönüşüne göre hesapladılar ki bu tür yıl hesabına “gök ayı yılı” (lunar year) denir.

Yılın günlerinin haftalara, aylara ve mevsimlere bölünmesinin bilincine varıldıktan sonra asıl önemli konu, günleri, ayları ve mevsimleri sabit tutacak bir takvim bulmaktı.

Jülyen Takvimi nedir?

Roma İmparatoru Caius Julius Caesar (M.Ö. 101-44), M.Ö. 46 yılında giriştiği takvim düzenlemesinde M.Ö.45 yılının yılbaşını, Ocak ayının birinci gününe aldı. Bu zenlemede kendisinin çok emeği geçtiği için bu takvime “Jülyen Takvimi” denildi. Bununla birlikte takvimde yapılan bu düzenleme ve doğrultma sonradan ve zamanla yine bozuldu.

Gregoryen Takvimi Nedir?

M.325 yılında İznik’te toplanan Hristiyan Dini Kongresinde yapılan takvim düzelmesinin üzerinden 1250 yıl geçtiği halde yeni bir ayarlama yapılmadığından ayların yerlerinde on günlük bir fark ortaya çıkmıştır.

Takvim Tarihçesi - Gregoryen Takvimi
Takvim Tarihçesi – Gregoryen Takvimi

Asıl Adı Ugo Bon Compagni olup 1572-1585 arasında Papalık postunda oturan XIII. Gregorius (M.1502-1585), 1582 yılında takvimin yeniden düzeltilmesini ele aldı.

O bu işi yaparken dünyanın öbür yerlerindeki ulusların her biri, İbrani, Kıbti, Kalde, eski Mısır, Yunan, Roma, Çin, İslam, Hindu, Laos, Madagaskar, Kamboç ya da Vietnam takvimleri gibi sağlam temellere dayanmayan değişik takvimler kullanıyorlardı.

Papa, fizik, astronomi, kozmoğrafya bilginlerinden oluşan bir kurulu 1582 yılında Roma’da topladı. Önce, 325 yılından 1582 yılına dek on günlük bir eksikliğin ortaya çıkmış olduğu saptandı. Bu eksikliği gidermek için 4 Ekim 1582 Perşembe gününü, doğrudan doğruya 15 Ekim cuma gününe bağlama kararı aldı.

Böylece o yılın Ekim ayının 4-15 günleri arasındaki on gün atılınca, hafta içindeki günlerin sırası da değişmemiş oldu. Bu değişiklikten sonraki takvime, girişime başladığı ve bu işte büyük katkısı bulunduğu için “Gregoryen Takvimi” denildi.

Bu yeni düzenlenmiş Gregoryen Takvimini Osmanlı Devleti 8 Şubat 1917 günü, Rusya 1918 yılında, Yunanistan 1923 yılında, Danimarka 1582, kimi İsviçre katolik kantonları ile Hollanda’nın katolik kilisesine bağlı bölgeler 1583, Alman’nın katolik devletlerinde 1584, Plonya’da 1586, Macaristan’da 1587, Japonya’da 1873, Bulgaristan’da 1916, Ürdün’de, Gregoryen temele göre miladi takvimin hicri – kameri takvimle birlikte resmen kullanılmasına başlanılması 4 Ağustos 1924 dedir.

Gregoryen Takvimi bugün uluslararası ilişkilerin zorunlu kılması, kullanılışındaki pratikliği ve doğruluğu dolayısıyla hemen hemen bütün dünya uluslarınca kullanılmaktadır.

Bu takvime göre yıl 365.24218 gün, Ocak, Mart, Mayıs, Temmuz, Ağustos, Ekim, Aralık ayları 31 gün, Şubat 28 gün ancak 4 ile bölünen yıllarda 29 gün, bunlar dışındaki aylar otuzar gündür. Bir yıl içinde 52 hafta vardır ve her hafta yedi gündür.

Türklerin kullandığı takvimler hakkında bilgi edinmek için; Türklerin Kullandığı Takvimler başlıklı yazımızı okumanızı tavsiye ederiz. Ayrıca takvim konusunda bir uzman olan Ömer Hayyam hakkında bilgi edinmek için; Felsefe.gen.tr Ömer HAYYAM sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

 

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu