SSCB Yönetimindeki Türk Topluluklarının Durumu

Geçici hükûmeti deviren Bolşevik yönetimi, Orta Doğu, Güney Kafkasya, Iran yöresinde etkili güç olan İngilizlerin desteklediği Türklerin ve diğer milletlerin giriştiği bağımsızlık hareketlerine engel olmak için onlara kendi kaderlerini tayin etme hakkı tanıdı. Bu karar Sovyet Rusya’nın o günkü şartlarda zaman kazanmak için uyguladığı bir oyalama politikasıydı.

İlk olarak Kazan Türkleri, Ufa şehrinde 29 Kasım 1917’de “İdil-Ural Devleti” ni; Kazaklar, 13 Aralıkta “Alaş Orda Özerk Cumhuriyeti”ni yine aynı tarihlerde Hokand’da toplanan “IV. Müslümanlar Kongresi”nde de “Özerk Türkistan Cumhuriyeti”ni kurdular.

Sovyetler Birliği’nin kurulduğu dönemdeki karışıklıktan yararlanan Türkler, bulundukları bölgelerde bağımsız devletler kurmaya başladı. Başkurdistan Sovyet Cumhuriyeti, Harezm Halk Cumhuriyeti, Türkistan ve Kırgız muhtar cumhuriyetleri bunlara örnek verilebilir. Bu gelişmelerden rahatsız olan Sovyet yönetimi, 1920 yılının sonlarına doğru Türk devletleri üzerinde doğrudan hâkimiyet kurmaya yöneldi.