Türk Tarihi

Selçuklularda Eğitime Katkıda Bulunan Düşünürler

Selçuklu Devleti’nde hem eğitim ve bilim hayatının hem de kültür ve uygarlığın gelişmesinde ön plana
çıkan bazı düşünürler vardır. Esasen birer devlet adamı, eğitimci ve mutasavvıf olan bu düşünürler, Türk
eğitim düşüncesinin oluşumunda önemli rol oynamışlardır.

Nizamülmülk (XI. yy.)

Asıl adı Hasan’dır. Uzun yıllar vezirlik ve devlet adamlığı yapmıştır. Selçuklu
Devleti’nin başarılı bir dönem geçirmesinde (Alparslan ve Melikşah zamanları)
büyük katkısı vardır. Aslen İranlıdır. Siyasetnâme adlı eseri yazmış ve ünlü Nizamiye
Medreselerini kurmuştur.

Mevlâna (XIII. yy.)

Ünlü Türk düşünürünün bilinen eserleri, Mesnevi ve Dîvân’dır. Mesnevi, pek çok
dile çevrilmiş ve tüm dünyada ilgi görmüştür. Mevlâna şiirlerinde hoşgörü, insan
sevgisi, ahlaki değerler gibi kavramları işlemiştir. Mevlevilik tarikatının kurucusudur.

Yunus Emre (XIII. yy.)

Ünlü Türk tasavvuf şairi ve düşünürüdür. Taptuk Emre dergâhında kırk yıl kalmış,
kendi deyimiyle pişmiştir. Anadolu’nun Türkleşmesinde etkin rol oynamıştır. Bugün
bile kolaylıkla anlaşılan arı bir Türkçeyle şiirler söylemiştir. Yunus Emre’nin şiirleri
Dîvân’ında toplanmıştır.

Nasrettin Hoca (XIII. yy.)

Anadolu’da yaşamış ünlü halk eğitimcisidir. Fıkralarının tümünün ona ait olduğu
kesin bilinmemekle birlikte fıkralarda aynı kıvrak zekâ, eleştirel bakış açısı, ders
verme özelliği görülür. Medrese hocalığı ve cami hocalığı yaptığı söylenir. Akşehir’de
yaşadığı bilinmektedir.

Hacı Bektaş Veli (XIII. yy.)

Horasan doğumlu olup 1240’ta Anadolu’ya geldiği sanılmaktadır. Anadolu’da
Bektaşiliğin yayılmasına önderlik etmiş; düşünceleri ve öğretisi, Dört Kapı Öğretisi
adıyla yayılmıştır. Osmanlı Devleti’nde Kapıkulu Ocakları da onun öğretisini benimsemiştir.
Hacı Bektaş Veli, eserlerinde tasavvuf kültürüne yer vermiş; hoşgörü ve
sevgiyi işlemiş, sır saklamanın önemini vurgulamıştır. Fevâidnâme, Nasihatler,
Makâlât gibi eserleri vardır.

Âşık Paşa (XIII-XIV. yy.)

Türk dilinin gelişmesi için büyük çaba harcayan ve Türkçenin her alanda kullanılmasını
teşvik eden Âşık Paşa, ünlü Türk mutasavvıfı Baba İlyas’ın torunudur.
Kırşehir ve çevresinde yaşamış, ahi teşkilatına katılmıştır. Şiirlerinde yurt sevgisi,
dünya barışı, dostluk ve kardeşlik gibi kavramları tasavvufi bir dille anlatmıştır.
Şiirlerini topladığı eserinin adı Garibnâme’dir.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu