Sanat ve Sanat Türleri

İnsanın varoluşuyla başlayan sanat; insan yaratıcılığının, yeteneklerinin ve düş gücünün mimari, resim, heykel, tiyatro, müzik ve edebiyat gibi çeşitli sanat etkinlikleriyle biçimlenmesidir. Sanat estetikliktir. Bu, sanatsal yaratanın genel yasalarıyla sanatta ve hayatta güzelliğin kurumsal bilimi olarak da ifade edilebilir. Yani sanat güzel duyudur.

Sanat; hayal gücü, yaratıcılık, yetenek gerektiren, insanların duygularını, düşüncelerini, estetik anlayışlarını vb.ni ortaya çıkaran bir faaliyettir. Sanat eserlerini meydana getiren insan kendini ifade etme, hayal gücünü yansıtma ve tüm bunları başka insanlarla paylaşmayı, sanat yoluyla gerçekleştirir. Bu açıdan bakıldığında sanat eseri, sanatın varlığının teminatıdır. Geçmişten günümüze değin tüm uygarlıkların sanat eserlerini inceleyen bilim dalı ise sanat tarihidir. Sanat tarihi; resim, heykel, mimari gibi çeşitli sanatların ortaya çıkışını, gelişimini, bu sanat dallarının birbirleri ve toplumla olan ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır. Sanat tarihi, insan çevresinde sanata konu olmuş bütün eserleri kronolojik sıraya göre inceler. Ayrıca herhangi bir sanat eserinin ortaya çıkış koşullarıyla birlikte, eserle meydana gelen yenilikleri değerlendirir, değişim ve gelişmeleri belirler. İnsanların çeşitli maddi gereksinimlerini karşılamak için yaptıkları, öğrenimle birlikte deneyim, beceri ve ustalık gerektiren dokumacılık, aşçılık, marangozluk ve duvarcılık gibi etkinliklere pratik sanatlar (zanaat) adı verilir. Bir zanaatla uğraşan, bir zanaatı meslek edinen kişiye ise zanaatkâr denir.

Edebiyat, müzik, resim, heykel, mimarlık, tiyatro vb. alanlarda insanda coşku ve hayranlık uyandıran sanatlara güzel sanatlar denir. Güzel sanatların herhangi bir dalında yaratıcılığı olan, eser veren kimseye ise sanatçı denir. Sanat eseri ise sanatçıların duygu, yaratıcılık ve ustalık süreçlerinin ürünü olarak ortaya çıkardıkları özgün, tek ve değerli eserdir. Güzel sanatlar; görsel ve biçimsel (plastik) sanatlar, sessel (fonetik) sanatlar ve ritmik sanatlar gibi türlere ayrılır.

Görsel ve Biçimsel (Plastik) Sanatlar İnsanın maddeye biçim vererek yarattığı bir sanat türüdür. Görsel ve biçimsel sanatlar dört ana grupta incelenebilir: resim, mimari, heykel, kabartma. Resim: İki boyutlu bir anlatım biçimi, bir yüzey sanatıdır. Resim; çizgi ve boya ile herhangi bir yüzey üzerine, ışık altında görülen her şeyin yansıtılmasıdır. Resmin temel malzemesi boyadır.

İşlenen konuya göre resim türleri şunlardır:

• Portre, insanın dış görüntüsünü işler.

• Janr, günlük yaşamdan bölümler verir.

• Peyzaj, kır resmidir.

• İnterieur (enteriyör), ev içi resimlerini içerir.

• Natürmort, cansız doğa resmidir.

• Afiş, reklam için yapılan resimdir.

• Soyut resim, gerçek dışı betimlemelerdir.

Ayrıca mitolojik ve dinî konularla av ve savaş sahneleri de resmin konusunu oluşturur.

Kullanılan malzemeye göre resim türleri şunlardır:

• Fresko, yaş sıva üzerine boyalarla yapılan renkli duvar resimleridir.

• Temperra, bir resim yapma tekniğidir. Yumurta, bal ve zamk gibi kuruma özelliği olan malzemelerle yapılır.

• Guaj, sıvı zamkla sulu boya karışımı bir malzeme kullanılarak yapılan resim türüdür.

• Pastel, özel pastel kalemlerle yapılır. Ayrıca sulu boya ve yağlı boya ile yapılan resim türleri de vardır.

Mimari: Her türlü yapı sanatıdır. Mimarinin en yaygın gruplaması şu şekilde yapılmaktadır: • Ait olduğu döneme göre mimari: İlk Çağ, Orta Çağ mimarisi gibi.

• Yapıların amacına göre mimari: dinî mimari, askerî mimari, sivil mimari gibi.

• Tarzına göre mimari: Barok mimarisi, Gotik mimarisi gibi.

• Kullanılan malzemeye göre mimari: ahşap mimari, taş mimari, tuğla mimari gibi.

• Ait olduğu kültüre göre mimari: Fransız mimarisi, Türk mimarisi gibi.

Heykel: Çeşitli maddelerin yontulması ya da kalıba alma tekniğiyle biçimlendirilmesi sonucu ortaya çıkan bir sanat türüdür. Heykel ya da heykelciklerin, figürinlerin yapımında taş, mermer, alçı, kil, toprak, ahşap, tunç ve bronz gibi malzemeler kullanılır . Kabartma: Taş, metal, kil, ahşap ya da alçı üzerinde bazı yüzeyleri oyulan, bazı yüzeyleri ise kabartılan sanat eseridir.

Sessel (Fonetik) Sanatlar Sesler ve sözler aracılığıyla biçim kazanmış olan sanatlara sessel sanatlar denir. En önemli dalları edebiyat ve müziktir.

Edebiyat: Duyguların, düşüncelerin, hayallerin, istek ve amaçların söz ya da yazı ile güzel ve etkili bir biçimde anlatılması sanatıdır

Müzik: Duyguların ve düşüncelerin sesle biçimlendirildiği sanat türüdür. Evrensel bir iletişim aracı olarak kulağa hoş gelen bir yapısı vardır. Müziğin ilk çağlardan günümüze kadar çeşitli amaçlarla kullanıldığı bilinmektedir. Örneğin hastalıkların tedavisinde, askerî harekâtlarda ya da dinî törenlerde kullanılmıştır

Ritmik Sanatlar Ritmik sanatlar insan vücudunun hareketlerinden doğan sanatlardır. Dans, opera, bale ve tiyatro bu sanat türüne girer.

Dans: Genellikle insan ya da çalgı (bir ya da birden çok) sesine uyularak düzenlenen beden hareketlerinin bütünüdür

Opera: Sözlerinin bütünü veya bir bölümü orkestra eşliğinde müzikli söylenen sahne oyunudur.

Bale: Belli figürlere, adım atışlara, sahne düzenine ve müziğe dayalı olarak yapılan bir gösteri sanatıdır.

Tiyatro: İnsanı ve toplumu ilgilendiren olayların, yine insanlar tarafından canlandırılmasıyla oluşan bir sanat türüdür. En eski sanat türlerinden olan tiyatronun trajedi, komedi ve dram gibi türleri vardır.