Sadettin Köpek ve Gıyaseddin Keyhüsrev
Alâeddin Keykubâd, o dönemde dünyayı alt-üst eden ve hiçbir devlet tarafından karşı konulamayan Moğol kudreti karşısında Moğol Kağanı Ögedey (Oktay) Han tarafından kendi cihan hâkimiyetlerini tanıması şartı ile tahtının başında kalabileceği şartını kabul etmiş, böylece Moğolların sembollerine saygı göstermek suretiyle Anadolu’yu bir Moğol taarruzundan korumuştu. Bu dönemde Selçuklularla Moğollar arasındaki ilk sıcak temas; Moğolların Kırım kıyılarındaki ticaret kenti Suğdak’ı işgal etmeleri ve şehrin ileri gelenlerinin Anadolu’ya sığınmaları sonunda A. Keykubâd’ın bir seferle Suğdak’ı fethetmesi (1227) ile olmuştur.
1239’da Moğollar şehri tekrar alıncaya kadar da buradaki Selçuklu hâkimiyeti devam etti. 1237’de oğlu İzzeddin Kılıç Arslan’ı veliahd tayin ettiği şölende yediği kuş etinden zehirlenerek ölen Alâeddin Keykubâd’ın Gıyaseddin Keyhüsrev ve Rükneddin adlarında iki çocuğu daha vardı. Sultanın tayinine rağmen Emîr Saadettin Köpek ve diğer emîrlerin gayretiyle büyük oğul II.Gıyaseddin Keyhüsrev 16 yaşında Selçuklu tahtına geçirildi.
Genç ve tecrübesiz sultan, kendisine tahtı sağlayan Saadettin Köpek’i melikü’l-umerâ (başkomutan) görevine getirdi. Ancak bazı devlet adamları ve Selçuklu hizmetindeki Harezm beyleri Alâeddin Keykubâd’ın vasiyetinin yerine getirilmediği gerekçesiyle sultana muhalefet ediyorlardı. Saadettin Köpek bu muhalif cepheden kaynaklanan korku ortamından faydalanarak kendine rakip olabilecek değerli devlet adamlarını birer birer ortadan kaldırmak suretiyle sultanı kendi çıkarları doğrultusunda kullanıyordu. Bu doğrultuda Selçuklu hizmetindeki Harezmlilerin lideri Kayır Han’ı öldürtmesi sonucu Selçuklu hizmetinden ayrılan Harezmli askerler, geçtikleri yerleri yağmalayarak Urfa-Harran civarına çekilip bölgeye hâkim oldular. Ülkede bu karışıklıklar sürerken Emîr Saadettin Köpek huzur ve güvenliği sağlamaya yönelik tedbirler almak yerine, kendisine rakip olabilecek Selçuklu emîrlerini ortadan kaldırmakla uğraşıyordu. Kendisinin Selçuklu hanedanından olduğunu iddia edecek kadar ileri giden emîrin tahta geçmeyi tasarladığı anlaşılınca, durumun geç de olsa farkına varan Gıyaseddin Keyhüsrev, Sivas subaşısının yardımıyla Saadettin Köpek’i öldürttü (1238).
Daha önce birinci derecedeki bütün Selçuklu emirlerinin öldürülmesinden dolayı Sultan Gıyaseddin, Sadettin Köpek’in yandaşlarının yerlerine ikinci derecedeki isimleri atadı.
Saadettin Köpek ne zaman öldü sorusunun cevabı 1238 yılında olduğu gibi, Sadettin Köpek nasıl öldü sorusunun cevabı da Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından Sivas subaşısının yardımıyla öldürtülmüş olmasıdır. Ayrıca Sadettin Köpek’in nasıl öldürtüldüğüne dair kesin bir kanıt yoktur.
Emir Sadettin Köpek’in kim olduğu hakkında daha detaylı bilgi için Sadettin Köpek başlıklı yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.
