Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi

Rusların Orta Asya’yı İstilası

IX. yüzyılda Hazar Kağanlığı hakimiyeti altında yaşayan Slavlar, bu devletin yıkılmasından sonra XI. yüzyıldan itibaren Rusya’da Kiev, Moskova vb. knezlikler (prenslik) kurmuşlardır. Bunlar Altın Orda Devleti’nin (1227-1502) kurulmasıyla bu devletin egemenliğine girmişler; Altın Orda Hanı, Rus knezliklerinin “knezlik makamını” sembolik olarak sürdürmelerine izin vermiştir.

Altın Orda Devleti’nin yıkılmasıyla Kazan, Kırım, Ejderhan, Kasım ve Sibir gibi hanlıklar kurulmuştu. Bu hanlıklar önceleri Rus knezlerini zor durumda bırakmıştı. Aralarında birlik sağlayan Ruslar, Batı’nın askerî tekniğinden ve Türk hanlıklarının kendi iç mücadelelerinden faydalanmasını bildiler. İlk olarak XVI. yüzyılda Kazan Hanlığı’nı ele geçirdiler. Bu durum diğer Türk bölgelerinin istilasını kolaylaştırdı. Ruslar XVIII. yüzyılın son yarısına gelindiğinde Türk hanlıklarının tamamını ele geçirmiş oldu. XIX. yüzyılda Kuzey Kafkasya ve Türkistan bölgesinde istila hareketlerine devam eden Ruslar, Uygur Türklerinin yaşadığı Doğu Türkistan hariç Türk ülkelerinin hepsini işgal altına aldı. Türklerin bağımsızlık hareketleri Ruslar tarafından sert bir şekilde engellendi.

XX. yüzyılın hemen başında Çarlık yönetiminin baskıcı idaresi Türklerden başka Rus olmayan diğer milletleri de harekete geçirmiş ve 1905 İhtilali çıkmıştır.

Rusların Orta Asya'yı İstilası
Rusların Orta Asya’yı İstilası

İhtilalden sonra Türkler millî kültürlerini geliştirme imkânı buldular. Bu sırada Yusuf Akçura ve İsmail Gaspıralı’nın çalışmalarının da etkisiyle 15 Ağustos 1905’te “Rusya Müslümanları I. Kongresi” gayriresmî olarak toplandı. Kongrenin ikinci ve üçüncü toplantısı 1906’da yapıldı. Bu çalışmalar sonucunda Müslüman Birliği Partisi kurularak Duma’ya temsilciler gönderildi. Baskılarını artıran Ruslara karşı Türkler de “Rusya Müslüman Türk Kavimlerinin Haklarını Koruma Cemiyeti”ni kurarak uluslararası alanda haklılıklarını duyurmaya çalıştılar. Bu arada Rus Çarlığı’ndan siyasi ve kültürel haklarının verilmesini istemişlerdi. Ancak bu istekleri kabul edilmeyen Türkler 1916’da Türkistan’da Millî İstiklal Ayaklanması’nı başlattılar.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu