Osmanlı Hükûmeti’nin Millî Mücadele ve Mustafa Kemal’e Karşı Tutumu
Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktıktan sonra yaptığı girişimler ve aldığı kararlar
başta İngilizler olmak üzere İtilaf Devletleri ile Osmanlı Hükûmeti’ni karşı karşıya getirmişti. Amasya
Genelgesi’nin yayımlanması, Erzurum ve Sivas Kongreleri’nin düzenlenmesi, bu genelge ve
kongrelerde Millî Mücadele’nin amaç ve yönteminin belirlenmesi gibi gelişmeler İtilaf Devletleri’ni
rahatsız etmişti. Mustafa Kemal’in bu faaliyetlerine son verdirilmesi konusunda Osmanlı Hükûmeti’ne
baskılar artmıştı. Osmanlı Hükûmeti de Mustafa Kemal’i
görevinden uzaklaştırmış ve tutuklanması için sivil ve askerî
makamlara emir vermişti. Ancak Mustafa Kemal’in askerlik
görevinden istifa etmesi ve Ali Galip’in Mustafa Kemal’i
tutuklama emrini yerine getirememesi Osmanlı Hükûmeti’ni
zor durumda bırakmıştı. Anadolu halkının Millî Mücadele’ye
gösterdiği ilgi ve Mustafa Kemal’in başarısı Osmanlı
Hükûmeti’nin Mustafa Kemal’e karşı olan mücadelesini daha
da sertleştirmesine neden olmuştur.
4 Mart 1919’da yeniden sadrazam olan Damat Ferit Paşa
görevde olduğu süre içerisinde her fırsatta Millî Mücadele’yi ve
Mustafa Kemal’i engellemeye çalışmıştır. Özellikle Sivas
Kongresi öncesindeki tutuklatma girişimiyle de kongrenin
toplanmasını önlemek için yoğun çaba sarf etmiştir. Mustafa
Kemal de Millî Mücadele’yi yok etmeye çalışan ve bunun için
İtilaf Devletleriyle iş birliği yapan Damat Ferit Paşa ve hükûmetine karşı mücadele kararı almıştır.
Mustafa Kemal bu dönemde kongre sonrası Sivas’ta bulunmaktaydı. Temsil Heyeti adına padişaha
milletin sadrazama ve hükûmete güveni kalmadığını belirten telgraf göndermek istedi. Ancak Damat
Ferit buna engel odu. Yaşanan gelişmeler üzerine gönderdiği bir genelgeyle Temsil Heyeti Başkanı
sıfatıyla bütün illerin İstanbul ile haberleşmeyi kesmelerini istedi. Yaşanan bu olaylar sonunda 30 Eylül
1919’da Damat Ferit Paşa istifa etmek zorunda kaldı. Ali Rıza Paşa yeni hükûmeti kurmakla
görevlendirildi. Bu görev değişikliği Temsil Heyeti’nin Osmanlı Hükûmeti’ne karşı ilk siyasi başarısıdır.
