Osmanlı Devleti Tarihi

Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki İskân Politikası

Osmanlı Devleti’nin Rumeli’ye geçmesiyle birlikte devlet, ele geçirdiği topraklara Anadolu’nun çeşitli yerleşim yerlerinden önemli miktarda Türk nüfusunu yerleştirmiştir.

Bu durum bir yerde yeni fetihlere de zemin hazırlamıştır. Çünkü her yeni fethedilen yöreye nakledilen nüfus sayesinde ordunun daha ileri mesafelere gitme imkânı doğmakta ve bu yerleştirilen nüfus orduya gıda, barınma, binek hayvanı gibi lojistik destek sağlamaktaydı. Bu cümleden olarak Osmanlı iskân politikasının bu ilk devresi, devletin genişlemesiyle paralel olarak dışa dönük bir iskân şeklinde adlandırılabilir.

Kuruluş devrinde birçok tarikat mensubu dervişin önderliğinde başlayan bu ilk iskân hareketleriyle birlikte, yeni alınmış yerlere ahali yerleştirildi. Çeşitli yerlerde vakıflar tesis edildi.

Derbent tesisleri kurulup buralara ahali yerleştirmek suretiyle özetlenebilen bir metotla iskân siyaseti gerçekleştirildi. Ordunun ardından veya onlarla birlikte hareket eden tarikat mensubu dervişlerin ıssız yerlerde, yolların geçtiği önemli yerlerde zaviyeler ve tekkeler inşa etmesiyle başlayan teşebbüsler, ilk iskân çekirdeğini oluşturmuştur.

Osmanlı Devleti buraya göç ettirilenlerin yakın yerlerden olmasına çalışmıştır. Bunun yanında Anadolu’da aralarında anlaşmazlık bulunan ailelerden bir kısmı da Rumeli’ye göç ettirildi. Bunun dışında devlet tarafından kendilerine zengin topraklar verilmek, bütün akrabalarıyla göçecek olanlara yurtluk, toprak, tımar gibi ayrıcalıklar tanınmak suretiyle göç teşvik edilmiştir.

Rumeli’ye ilk iskân Sultan Orhan zamanında gerçekleştirilmiş ve Osmanlı kaynaklarında göçer evler veya kara Arap olarak adlandırılan Karesi halkından bir grup Türk göçebesi, 1357’de Gelibolu yöresine ve daha sonra da Hayrabolu’ya göç yoluyla yerleştirilmiştir.

İskân siyaseti sonucunda Rumeli’ye göç edenler, yerleştikleri yerlere, bağlı bulundukları boyun veya önceki yaşadıkları yerin ismini verdiler. Canikli, Geredeli, Saruhanlı, Oğuzlar, Menteşeli, Balabanlı, Tatarlar gibi. İlk Osmanlı fetihlerinin gerçekleştiği Gümülcine, Ferecik, Çirmen, Zağra, Hasköy kazalarında 1485 – 1530 tarihleri arasındaki çeşitli tahrir defterlerine göre nüfusun önemli ölçüde Türkler lehine geliştiği aşağıdaki tabloda görülmektedir.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu