İstiklâl Marşı’nın Kabulü (12 Mart 1921)
Bir milletin bağımsızlığının en önemli simgelerinden birisi millî marşıdır. Osmanlı Devleti zamanında bir millî marş yoktu. Oysa Batı’da milliyetçilik hareketleri gelişmeye başlayınca her millet kendi millî marşını yapmıştı.
23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılmasıyla yeni ve millî bir Türk Devleti kurulmuştu ve bu yeni Türk Devleti’nin de henüz bir millî marşı yoktu. Yunan ordusuna karşı I. İnönü Zaferi’nin kazanılması umutsuzlukları sona erdirerek millî duyguları en üst düzeye çıkarmıştı. Bu ortamda Türk milletinin bağımsızlığını, millî ve manevi duygularını ifade eden bir marşın yazılması düşünüldü.
Millî Eğitim Bakanlığı, millî bir marş yazılması için 1921 yılı başlarında bir yarışma başlattı ve birinci olacak esere 500 lira ödül verileceğini açıkladı. O dönemde Osmanlı Devleti’nde yetişmiş birçok şair vardı. Yarışmaya 724 şiir katıldı. Ancak hiçbir şiir yeterli görülmedi. Mehmet Âkif ise ödül verileceği için bu yarışmaya katılmamıştı. Dönemin Millî Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi (Tanrıöver) Bey şiiri, ünlü şairimiz Mehmet Âkif’in yazmasını istiyordu. Hamdullah Suphi Bey, gönderdiği bir mektupla ödül konusundaki endişelerinin giderileceğini belirterek Mehmet Âkif’ten bir millî marş yazmasını istedi. Bunun üzerine Mehmet Âkif, kısa sürede bugün gururla okuduğumuz İstiklâl Marşı’mızı yazarak Türk ordusuna armağan etti.
Türk’ün bağımsız yaşama azminin ifadesi olan İstiklâl Marşı’mız yine Hamdullah Suphi Bey tarafından mecliste okunarak ayakta alkışlandı. TBMM 12 Mart 1921’de II. İnönü Zaferi’nin kazanılmasından önce bu şiiri millî marş olarak kabul etti. İstiklâl Marşı daha sonra Osman Zeki Üngör tarafından bestelendi.
İstiklal Marşı, 1924’ten 1930’a kadar Ali Rıfat Çağatay’ın bestesiyle çalındı. 1930’dan beri o dönemde Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası şefi olan Osman Zeki Üngör’ün bestesiyle çalınmaktadır.
İstiklal Marşının kabulüne dair bir alıntı:
“Müsabaka sonuçlanıyor. Mehmet Akif Bey’ in şiiri Meclis kürsüsünden Maarif Vekili Hamdullah Suphi Bey tarafından büyük bir coşkuyla okunuyor. Büyük tezahürat ve alkışlar arasında ve oy birliği ile İstiklal Marşı olarak kabul ediliyor. Tarih 12 Mart 1921. İstiklal Marşı şiiri kabul edildikten hemen sonra, kürsüden bir kez daha okunuyor ve bütün milletvekilleri bu kez ayakta dinliyor. Meclis yetkilileri birkaç gün sonra Mehmet Akif Bey’ e beş yüz liralık para ödülünü vermeye geliyorlar. Almayı reddediyor. “Ben müsabakaya girmedim. Bu para benim hakkım değildir ve bana ait değildir.” diyor. Meclis yetkilileri ısrar ediyor. “Bu parayı kasamızda tutamayız. Siz alın, isterseniz bir yere bağışlayın.” diyorlar. Mehmet Akif Bey, bunun üzerine parayı alıyor ve hastanede yatmakta olan gazilerimize bağışlıyor.”
