İslamiyetin Doğuşunda Dünyanın Durumu
1. Asya
a) Siyasi Durum
Bizans: Kavimler göçü sonunda büyük sıkıntılar yaşayan Roma, 395 yılında
Doğu ve Batı Roma olarak ikiye ayrılmıştır. Doğu Roma İmparatorluğu zamanla
başkenti Bizans’ın adıyla anılarak, Bizans İmparatorluğu olarak ifade edilmeye başladı.
476 yılında Batı Roma İmparatorluğu yıkılınca, Bizans Devleti, Roma İmparatorluğunun
devamı şeklinde yaşamaya devam etmiştir.
Bizans İmparatorluğunun en parlak devri Jüstinyen zamanıdır. Bu zamanda
Bizans sınırları genişledi. Asya, Avrupa ve Afrika’nın bazı bölümleri ele geçirildi.
Jüstinyen’in ölümünden sonra Bizans eski gücünü koruyamadı. İslamiyetin doğuşu
sırasında Bizans İmparatorluğunun başında Heraklius vardı. Bizans yıpranmasına
rağmen Orta Doğu’nun en güçlü devletiydi (Harita 1.1).
Sasaniler
İslamiyetin doğuşu sırasında İran’da merkezi Medain şehri olan
Sasâniler Devleti vardı. Göktürk ve Bizans’la mücadele halindeydi. Bu dönemde
Sasânilerin başında II. Hüsrev Perhiz (590-628) bulunuyordu.
Japonya
İslamiyetin doğduğu yıllarda Japonya’da Çin kültürü etkili idi. Bu
dönemde Japonya, Asya ve dünya siyasetinde etkili bir ülke değildi.
Göktürkler
İslamiyetin doğuşu sırasında bütün Orta Asya Göktürklerin
hakimiyetindeydi. Sınırları Kore’den Hazar Denizi’ne kadar uzanıyordu.
Hindistan
İslamiyetin doğuşu sırasında Hindistan’da siyasi birlik yoktu.
Derebeylikler hüküm sürmekteydi.
Çin
Bu devirde Mançurya’dan Sasâni ve Bizans sınırlarına kadar bütün Orta
Asya’yı denetimine alan Göktürklerin bölünmesinden yararlanan Çin, Batı Göktükleri
ile münasebetlerini geliştirmiş, Çin Seddini tamir ettirmiş ve kuzeyden gelen akınları
önlemiştir. İslamiyetin doğuşu sırasında Çin’de Sui Hânedanı hâkimdi.
b) Din ve İnanış
Bizans: İslamiyet’in doğuşu sırasında Bizans’ın resmi dini Hristiyanlık idi.
Sasâniler : İran’da ve İran tesirinde kalan ülkelerde hakim din Zendüştlük
(Mecûsilik) idi.
Göktürkler: İslamiyetin doğuşu sırasında Türkler çeşitli din ve kültürlerle çevrili
bir sahada yaşıyorlardı. Bu nedenle Hristiyanlık, Zerdüştlük, Budizm, Manihaizm ve
Yahudilik gibi dinlerle temasları vardı. Türklerin bir kısmı bu dinlerden bazılarını kabul
etmesine rağmen, hiçbirini sahip oldukları inanç ve geleneklerle bağdaştıramamışlardır.
Göktürkler kainatın yaratıcısı olarak tek ve ebedi kabul ettikleri Gök Tanrıya inanıyorlardı.
Hindistan: Hinduizm en yaygın dindi. Kast sistemini benimseyen bu dinde en yüksek
mevkide Brahmanlar bulunmaktaydı. Hinduizmin katı “kast” sistemine ve Brahman
sınıfının otoritesine bir tepki olarak doğan Budizm Hindistan’da fazla etkili olmamıştır.
Çin: Konfüçyüsçülük, Taoizm ve Budizm dinleri hâkimdi.
Japonya: Konfüçyüslük, Taoizm, Budizm ve Japon milli dini olan fiintoizm dinleri
hakimdi. fiinto tanrıların yolu demektir. Bu dinde tabiat kuvvetlerine ve atalara tapınma
vardır.
1. Avrupa
a) Siyasi Durum
Avrupa’da siyasî birlik yoktu. Batı Roma İmparatorluğunun enkazı üzerinde,
Romalıların Barbar diye nitelediği kavimler tarafından birçok devlet kurulmuştur.
Bunlar Fransa’da Frank ve Burgond, İspanya’da Vizigot, İtalya’da Ostrogot,
Belçika’da Frank, Afrika’da Vandal krallıkları idi. Doğu Roma (Bizans) bu devletlerin
çoğuyla mücadele halindeydi. Ayrıca Hunların yerine Macaristan’da Avar Devleti
kurulmuştur.
Feodalite (derebeylik) Orta Çağ Avrupa’sının siyasi yönetim şekli durumuna
gelmişti. Krallar nüfuzlarını yitirmişlerdi.
b) Din ve İnanış
Batı Roma İmparatorluğunun yıkılmasından sonra papalar feodalite sisteminden
de yararlanarak kral ve derebeyler üzerinde baskılarını arttırdılar. Orta Çağ
Avrupa’sının mutlak hakimi durumuna geldiler. Papaların elinde aforoz, endülüjans ve
enterdi gibi yetkiler vardı.
Aforoz: Papa tarafından kullanılan manevi bir silahtır. Aforoz edilen kişi Hristiyan
toplumunun dışına atılmış olurdu.
Endülüjans: Hristiyanların günahlarından kurtulmak için papalardan satın aldıkları
af kağıtlarına denilmekteydi.
Enterdi: Papanın bir ülkeyi kralı ile birlikte cezalandırmasıdır. İslamiyetin doğuşu
sırasında Hristiyanlık, Avrupa kıtasında tek hâkim din durumundaydı.
3. Afrika
İslamiyetin doğuşu sırasında Kuzey Afrika, Suriye ve Filistin, Bizans
İmparatorluğu’na bağlıydı. Kızıldeniz sahili ve Aden Körfezi’ne kadar olan sahada
Habeşistan Krallığı vardı.
Mısır halkı ile Bizans arasında Hristiyanlığın farklı yorumlanmasından dolayı
anlaşmazlıklar çıkmış ve Bizans Mısır halkına işkence ile kendi görüşünü kabul ettirmeye
çalışmıştır. Habeşistan’da Hristiyanlık hakimdi. Habeş Kralı Ebrehe’nin Mekke’yi
almaya yönelik teşebbüsü başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Harita 1.2).
