Tarih Bilimi

Islahat Fermanı (1856)

Avrupa devletleri, Osmanlı Devleti’ndeki gayrimüslimlere yönelik hakların yeterli olmadığını, onlara
yeni haklar verilmesini istiyordu. Osmanlı Devleti, Tanzimat Fermanı ile başlayan yenileşme
hareketlerinin devamı olarak değerlendirdiği Islahat Fermanı ile dıştan gelen bu baskıları engellemek
istedi. Paris Konferansı’nın devam ettiği sırada Avrupa devletlerinin istekleri doğrultusunda ilan edilen
Islahat Fermanı ile konferansta Osmanlı lehine karar alınmasını sağlamak istedi. Ayrıca Rusya’nın
Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karışarak azınlıkları kışkırtması ve Balkanlardaki isyanların sona
erdirilmesi hedeflendi.

Islahat Fermanı ile Getirilen Düzenlemeler:


– Müslüman olmayan halka din ve vicdan özgürlüğü sağlanacaktır. Kilise, okul ve hastane gibi binalar
tamir edilecek veya yeniden inşa edilecektir.
– Gayrimüslimlere küçük düşürücü deyimler kullanılmayacaktır.
– Gayrimüslimler devlet memuru olabilecektir.
– Vergiler herkesin gelirine göre toplanacak, cizye vergisi ile iltizam usulü kaldırılacaktır.
– Gayrimüslimler belediye ve il meclislerine üye olabileceklerdir.
– Gayrimüslimler nakdî bedel ödeyerek askerlikten muaf olabilecektir.
– Yabancılar Osmanlı toprakları üzerinde mülk edinebileceklerdir.
– Tarım ve ticaret işleri düzenlenecek herkes şirket ve banka gibi ticari nitelikli kurumlar açabilecektir.
– Gayrimüslimler kendi okul ve hastanelerini açabilecektir.
– Böylece Islahat Fermanı ile Osmanlı Devleti’ndeki gayrimüslimlerin Müslümanlarla eşit haklara
sahip vatandaşlar olmaları sağlanıyordu. Gayrimüslimlere çeşitli devlet kademelerinde görev alma
hakkı tanındı.

Yine Osmanlıcılık düşüncesi doğrultusunda gayrimüslimlerin devlete olan bağlılıkları artırılmaya
çalışıldı. Müslüman halk Islahat Fermanı ile gayrimüslimlere daha fazla hak tanınmasından rahatsızlık
duydu. Gayrimüslimler ise Tanzimat ve Islahat Fermanı ile tanınan hakları yeterli bulmuyorlardı. Çünkü
onlar Müslümanlarla eşit olmayı değil bağımsız olmayı istiyorlardı.

Osmanlı Devleti Islahat Fermanı ile Avrupa devletlerinin iç işlerine karışmasını önleyemedi. Hatta
Avrupa devletleri Islahat Fermanı’nın uygulanması konusunda Paris Barış Antlaşması’nın azınlıklarla
ilgili maddesine rağmen Osmanlı Devleti’nin iç işlerine müdahale etmeye devam ettiler.

Yine Osmanlıcılık düşüncesi doğrultusunda gayrimüslimlerin devlete olan bağlılıkları artırılmaya
çalışıldı. Müslüman halk Islahat Fermanı ile gayrimüslimlere daha fazla hak tanınmasından rahatsızlık
duydu. Gayrimüslimler ise Tanzimat ve Islahat Fermanı ile tanınan hakları yeterli bulmuyorlardı. Çünkü
onlar Müslümanlarla eşit olmayı değil bağımsız olmayı istiyorlardı.

Osmanlı Devleti Islahat Fermanı ile Avrupa devletlerinin iç işlerine karışmasını önleyemedi. Hatta
Avrupa devletleri Islahat Fermanı’nın uygulanması konusunda Paris Barış Antlaşması’nın azınlıklarla
ilgili maddesine rağmen Osmanlı Devleti’nin iç işlerine müdahale etmeye devam ettiler.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu