İltizam ve Mukataa

Fatih Sultan Mehmet döneminde tımar dışında kalan bölgelerin vergilerini toplamak için getirilen bir
düzendir. Bir bölgenin kanunla belirlenmiş vergisini toplayıp hazineye yatırma işidir. İhale ile belirlenen
sistemde vergi kaynağı araziye mukataa, ihale sistemine iltizam, bu işi yapan kişilere de
mültezim denirdi.

Mültezimler iltizam aldıkları bölgenin
vergilerini devlete peşin öder sonra da gidip o
bölgedeki vergileri kendisi toplardı. Devlet
böylece nakit sıkıntısını giderirdi. Ancak bu
uygulama mültezimi iltizam aldığı bölgenin yöneticisi konumuna getirmişti. Verdiği miktarın kat kat
fazlasını halktan almaya çalışan mültezimlerin baskıları nedeniyle halk ağır vergileri ödeyemediği için
toprağını terk etmek zorunda kalmıştı. Bu da üretimin düşmesine neden olmuştu.