II. Dünya Savaşı’nın Seyrini Değiştiren Olaylar ve Sonuçları
PEARL HARBOR BASKINI (1941)
Pasifik’in Hawaii takımadalarında yer alan Pearl Harbor (Pörl Harbır), Uzak Doğu’da ABD çıkarlarının korunmasında ve ABD’nin bölgeye ulaşmasında önemli lojistik ve askerî bir üstür. Ayrıca ABD’ye Pasifik tarafından gelebilecek saldırılara karşı ileri savunma karakolu görevini de üstlenmiştir. Japonya, Malezya ve Doğu Hint Adaları’ndaki İngiliz ve Hollanda kolonilerinin doğal kaynaklarını kontrolü altına almayı amaçlamaktaydı. Bu bölgenin kıyısında yer alan Filipinler Japonya’nın saldırısına açıktı. Pearl Harbor’daki deniz üssü, ABD’nin Pasifik’teki donanmasının can damarıydı. Japonya, Pasifik ve Uzak Doğu’da kendi varlığına tehdit olarak gördüğü bu askerî üsse bir hava saldırısı yaparak ABD’nin Pasifik filosuna büyük hasar verdi ve ABD ile Japonya arasında savaş başladı.
STALINGRAD KUŞATMASI (1942)
Stalingrad (Sıtalingrad), SSCB’nin Volga Nehri’nin denetimini sağlayan en önemli sanayi şehirlerinden biridir. Kafkasya bölgesinden gelen petrolün işlendiği sanayinin merkezi durumunda olmasıyla Rusların savaştaki en önemli tedarik bölgelerinin başında gelir. SSCB’nin savaş dışında kalmasını sağlamak isteyen Almanya için büyük öneme sahip Stalingrad, Almanya’nın SSCB istikametinde ilerlediği son noktadır. Hitler bu cepheyle petrol alanlarını ele geçirmeyi, Hazar kıyılarına kadar Kafkasların içine girmeyi ve kuzeydeki Voronej’e kadar Don Nehri boyunca koruyucu bir cephe kurmayı amaçlamıştır.
Kızıl Ordu’nun savunmada yetersiz kaldığı zamanda işçilerin de devreye girmesiyle Stalingrad’da Almanlara karşı büyük bir şehir direnişi gösterildi. Bir milyon civarında insanın öldüğü bu savunma savaşında Almanlara karşı alınan başarı tüm Avrupa’daki direnişlerin canlanıp kuvvetlenmesini sağladı. Bu sonuçla doğu cephesinde inisiyatif SSCB’ye geçti. Bundan sonra SSCB ilerlemeye, Almanlar da gerilemeye başladı. 1943 Mart’ında Kafkasya Almanlardan temizlendi. Leningrad ve Moskova üzerindeki Alman tehdidi bertaraf edildi.
NORMANDİYA ÇIKARMASI (1944)
Almanlara karşı Avrupa cephesinde yalnız kalan SSCB savaşın ağır yükü altında ezildiği için Müttefiklerin yeni bir cephe açmalarını talep ediyordu. Ayrıca kesin zafere ulaşmak için Avrupa kıtasında Almanya’ya karşı yeni bir cephenin açılması gerekliydi. Hava ve deniz kuvvetlerinin de kullanılabileceği, Müttefik ordularının lojistik ikmaline en uygun yer olması ve Paris’e en kısa ve en güvenli şekilde ulaşılabilecek bölge olması bakımından kara çıkarması yapmaya en uygun yer Normandiya’ydı.
Normandiya, yaklaşık bir milyonluk Müttefik ordularının üç yüz bin civarındaki Alman ordularına karşı büyük bir darbe vurduğu cephe oldu. Kısa sürede Fransa ve tüm Avrupa, Alman işgalinden kurtarıldı ve Almanya teslim olmak zorunda bırakıldı.
II. Dünya Savaşı kronolojik olarak önce Afrika’da, ardından Almanya’nın düşüşüyle Avrupa’da, son olarak da Japonya’nın teslimiyeti neticesinde Asya’da sona erdi. Savaşın son döneminde toplanan Müttefik Devletler tarafından düzenlenen Yalta ve Potsdam Konferansları (1945) barışın tesisi için atılan en önemli adımlar oldu. Bu konferanslar savaş sonrası dünyayı şekillendirdi.
Yalta Konferansı (4-11 Şubat 1945)
Roosevelt, Stalin ve Churchill savaş sonunda aralarındaki iş birliğini geliştirmek ve dünyanın geleceğini planlamak amacıyla 4-11 Şubat 1945’te Yalta’da (Kırım, SSCB) bir araya geldi.
Yapılan görüşmelerde;
Almanya için dört ayrı müttefik işgal bölgesi oluşturulmasına,
Almanya’nın askerî ve endüstriyel kapasitesinin yok edilmesine,
Savaş suçlularının yargılanmasına,
Polonya’da özgür bir seçim yapılmasına,
Boğazlar konusunda Sovyet Rusya lehine değişikliklerin yapılmasına,
Birleşmiş Milletlerde Güvenlik Konseyine üye olanların veto hakkı kabul edilmesine,
1 Mart 1945’e kadar Mihver’e savaş ilan edenlerin Birleşmiş Milletlere kabul edilmesine karar verildi.
Yalta Konferansı “Büyük İttifak”ın sonu oldu. İş birliği devresi son buldu, rekabet ve mücadele dönemi başladı.
Potsdam Konferansı (17 Temmuz-2 Ağustos 1945)
Almanya’nın savaştan çekilmesi üzerine yaşanan sorunları görüşmek ve barış düzenini oluşturmak için 17 Temmuz-2 Ağustos 1945 tarihleri arasında Berlin yakınlarında Potsdam’da bir konferans düzenlendi. Konferansta SSCB’yi iktidarda olan Stalin; İngiltere’yi birinci yarıda Winston Churchill, Churchill’in seçimleri kaybetmesi üzerine ikinci yarıda Clement Attle; ABD’yi başlarda Roosevelt, Roosevelt’in 12 Nisan 1945’te ölümü üzerine yardımcısı Harry S. Truman temsil etmiştir. Yapılan görüşmelerde;
• Almanya’nın dört işgal bölgesine ayrılarak ABD, İngiltere, Fransa ve SSCB yönetimlerine bırakılmasına,
• Almanya’ya ekonomik ve askerî alanda sınırlamalar getirilmesine,
• Mütttefiklerin elinde olan bütün Nazi liderlerinin bir Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesinde yargılanmasına,
• Avusturya’nın dört işgal bölgesine ayrılmasına,
• İtalya ile yapılacak barışa öncelik verilmesine ve barış hükümleri mümkün olduğunca yumuşak tutulmasına,
• Fransa’nın Alsace Lorraine’i, Çekoslovakya’nın Südet bölgesini geri almasına karar verildi.
