Uygarlığın Doğuşu

İbrani Medeniyeti (Uygarlığı)

İbrani Medeniyeti (uygarlığı), Mezopotamya’da var olmuş Sami ırkına mensup İbraniler tarafından oluşturulmuştur.

Hz. Davud önderliğinde Kudüs’ü başkent yapmışlardır. 1948 yılından beri İsrail devleti olarak anılmaktadırlar. M.Ö. 1500’lerde Sina yarımadası ve Fırat ırmağı arasındaki bölgeye yerleşen İbraniler, Sami ırkındandır.

İbraniler, Davud (M.ö. 1010 – M.ö. 970), önderliğinde monarşik devlet kurarak, Kudüs’ü krallığın başkenti yaptılar. (MÖ. yklş. 1000). Hz. Davud, dindar büyük hatip, müzisyen ve şairdi; bir doğulu hükümdar olarak hüküm sürdü. Onun hükümdarlığını Yahudiler pek beğendi.

İbrani Medeniyeti
Esthern kitabından sahneler

İbrani Medeniyetinde, Davud, ölünce yerine oğlu Süleyman (yklş. M.ö. 970 – MÖ. 931) geçti. İbrani Medeniyetinde, Süleyman döneminde Mezopotamya’da keşmekeş sürüp gidiyor. Babil, Asur’un önünde çabalayıp duruyordu. Parçalanmış Olan Mısır’da, krallar ve papazlar (din adamları) iktidar için birbirleriyle çatışıyorlardı. Teb artık dini başkent olmadığı için siyaset merkezi, deltaya doğru yer değiştirmişti. Nil Vadisi, kendi feodalitesinin kurbanı olmuştu.

Kral Süleyman işte bu şartlara uygun olarak devletini, ticaret faaliyetine yöneltmeyi düşündü. Fenikeli tacirler onu desteklediler. İsrail ile yapacakları İttifak onların Kızıl Deniz ve Hindistan ile kuracakları ilişkileri de kapsamına alıyordu. Tir tacirleri ile anlaşmaya varan Süleyman İsraillileri, Akdeniz ticareti ile bağlantılı olarak, doğu ticaretine
teşvik etti.

İbrani uygarlığında, merkezi devletin güçlenmesi ve Kudüs’ün ön plana çıkması, Yahudiler arasında bir kopuşa yol açtı.

Bu durum sonucunda:

  • 931 ‘de kuzeydeki kabileler ayrılarak başkent Samiriye olan İsrail Krallığını kurdu.
  • Kudüs çevresinde de Y ahuda Krallığı kaldı.
İbrani Medeniyeti
Süslemeli Boğa Başı

Kardeş kavgalarıyla zayıf düşen bu iki krallık, yeni güçlenen Mezopotamya imparatorlukları karşısında ezildi. Asur Kralı II. Sargon, M.Ö. 721’de Samiriye’yi yıktı. Babil Kralı II. Nabukodonosor MÖ. 597de Kudüs’ü aldı. II. Nabukodonosor M.Ö.587’de şehri cezalandırmak için geri döndü: şehir, tapınağıyla birlikte yıkıldı, soyluları göçe zorlandı (ilk diaspora – kopuntu veya Babil sürgünü).

Göçe zorlananlar, M.Ö. 538’de Yahuda’ya dönebildiler. Bir kısmı İse 2000 kilometre karelik küçük bir arazide, bir başrahibin hüküm sürdüğü bir din devleti kurdu. Bu devletin başkenti olan Kudüs, yavaş yavaş tapınağım yeniden inşa etti: diğer ulusların içinde dağılmış Israil oğulları için bir dini merkez haline geldi.

İsrailliler birinci yüzyılda Romalılar tarafından bir kez daha dağıtılırlar. İsrailliler oldukça uzun sürgünden sonra 1948 yılında eski yurtlarına dönerek, İsrail Devletini kurarlar.

En önemli yapıları M.Ö. 969 da yapılan Hz. Süleyman tapınağıdır. Yahudilik ilk tek tanrılı dindir.

Yahudilik

Tanrı (Yahova) Tevrat’ı Hz. Musa’ ya göndermiştir. Tevrat’ın esasını on emir oluşturur. Talmud Tevrat’ın tefsiri görünümündedir.

Tevrat

Sina dağında Tanrının; Musa’ya emirlerini bildirdiğine inanılır. Bu emirlere On Emir denilir ki Yahudiliğin anayasasıdır:

  • Tanrın Rabbin ismini boş yere ağza almayacaksın; çünkü Rab kendi ismini boş yere ağza alanı suçsuz tutmayacaktır.
  • Sabbat (cumartesi) gününü takdis etmek için onu hatırında tut! Altı gün işleyeceksin ve bütün işini yapacaksın, fakat yedinci gün Tanrın Rabbe sabbattır. Sen, oğlun ve kızın, kölen ve cariyen hiç bir iş yapmayacaksın! Çünkü Rab gökleri, yeri ve denizi ve onlarda olan bütün şeyleri altı günde yarattı. Ve yedinci günde istirahat etti. Bunun için Rab, sabbat gününü mübarek kıldı ve onu takdis etti.
  • Kimseyi katletmeyeceksin.
  • Zina etmeyeceksin.
  • Çalmayacaksın.
  • Yalan yere şahitlik yapmayacaksın.
  • Komşuna karşı yalan şehadet etmeyeceksin.
  • Komşunun evine tamâ etmeyeceksin.
  • Komşunun karısına yahut kölesine yahut eşeğine yahut komşun hiç bir şeyine tama etmeyeceksin!

İsrail dininde bu on emir, din ile ahlâkı birleştirir ve Yahudi kavmine sosyal bir düzen vermeyi amaç bilir. Yahudilikte kurban merasimi de önemli yer tutar.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu