Fransa’nın Orta Doğu Politikası ve Manda Yönetimleri
Fransa da İngiltere gibi Orta Doğu’da çıkar elde etmek istiyordu. San Remo Konferansı’nda Suriye ve Lübnan Fransız mandasına verildi.
1920’de Filistin ve Lübnan’ı da içine alan Suriye Krallığı kurulmuştu. Başına Şerif Hüseyin’in oğlu Faysal’ın kral olarak atandığı bu devlet, San Remo Konferansı’nda tanınmadı. Filistin, bu devletten alınarak İngiltere mandasına, Suriye ve Lübnan ise Fransa mandasına verildi. Fransa, Suriye’yi işgal edince Faysal tahttan indirildi, bir Fransız yüksek komiseri bölgeye Fransa tarafından atandı.
Fransa 1920 ile 1925 arasında Suriye’yi Alevi, Dürzi, Halep, Şam ve Lübnan olmak üzere beş parçaya böldü. Bunlardan günümüzde varlığını sürdüren tek siyasi yapı Lübnan’dır.
Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu’da başarısız olmasının da etkisiyle Fransa, 1926’da Lübnan’ın bağımsızlığını tanıdı. Arap milliyetçiliğinin güçlü olduğu Suriye’nin bağımsızlığını ise 1930’da tanıdı. Ancak her iki ülkede de manda yönetimi çerçevesinde çıkarlarını sürdürdü. Almanya ve İtalya’nın saldırgan politikaları üzerine Fransa, 1936’da Suriye ve Lübnan ile bir ittifak antlaşması yaparak ilişkilerini yumuşattı. Ancak, Fransız Meclisi bu antlaşmaları tanımadığından Fransa’nın bölgeden tamamen çekilmesi 1946’da gerçekleşti.
Hatay Sorunu
Fransa, Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra Hatay’ı da işgal etmişti. Türkiye’nin Fransa ile imzaladığı 1921 Ankara Antlaşması ile Hatay’da (İskenderun Sancağı) özel bir yönetim kurulmuştu. Hatay’da Türklerin hakları korunacak, resmî para olarak Türk parası kullanılacaktı. Fransa’nın 1936’da Suriye mandaterliğinden çekilmesinden sonra Türkiye, Hatay’ı Türkiye’ye katmak için Milletler Cemiyeti nezdinde girişimlere başladı. Hatay 1939’da Türkiye’ye katıldı.
(Oran, 2008: 87-89) (Düzenlenmiştir.)
