İslam ve Diğer Dinler Tarihi

Endülüs Emevi Devleti

Endülüs Emevi Devleti Kuruluşu

Abbasilerin, Emevi hanedanına son vermesiyle Emevi sülalesinden Hişam’ın torunu Abdurrahman, İspanya’ya giderek burada Endülüs Emevi Devleti adında bir devlet kurdu(756). Abdurrahman, Abbasilerle mücadele etti, Franklara karşı başarılar kazandı.

Endülüs Emevilerinin en parlak dönemi III. Abdurrahman (912-961) ve II.Hakem (961-976) zamanlarıdır. III. Abdurrahman, halife unvanını da kullanınca İslam tarihinde aynı anda Abbasiler, Fatimiler ve Endülüs Emevilerinde olmak üzere üç halife ortaya çıktı.

Endülüs Emevi Devleti
Endülüs Emevi Devleti

II. Hakem zamanında, devletin başkenti olan Kurtuba, yapılan birçok cami, kütüphane, medrese ile kültür ve bilim merkezi hâline getirildi.

Endülüs Emevi Devleti’nde siyasi güç zamanla farklı etnik kökenden gelen devlet görevlilerinin eline geçmişti. Bu görevlilerin birbirleriyle mücadelesi iç karışıklıklara neden oldu. Çıkan isyanlar devletin zayıflamasına yol açtı. 1031 yılında devlet dağıldı, İspanya’da Tavaif-i Mülük adı verilen küçük devletler kuruldu. Zamanla Hristiyanların eline geçen bu devletlerin en önemlisi Beni Ahmer Devleti’ydi.

Endülüs Emevi Devletinin Gelişme Dönemi

III. Abdurrahman Devrinde İspanya’da İslam medeniyeti hızla gelişti. Kurtuba ile diğer şehirler arasında posta teşkilatı kuruldu. Tersaneler ve silah imalathaneleri inşa edildi. Bağdat ile temaslar sağlandı. Oradan, bol paralar vermek suretiyle sanatkarlar getirildi. “Endülüs fatihlerinin dil, edebiyat ve diğer sosyal kurumlarının etki ve çekiciliği çok büyük oldu. Öyle ki tamamen İslam dinine girmiş olmamakla birlikte, şehirlerde yaşayan Hristiyan halkın çoğu Müslümanlar gibi bir hayat sürmeye başladılar. Sanat, şiir, felsefe ve ilimler alanında kendilerinin ne kadar geri olduğunun farkına vardılar. İslam medeniyetinin parlaklığından gözleri kamaşmış yerli Hristiyanlar kısa zamanda,
İslami yaşayış tarz ve biçimini taklit ettiler.”

Kaynak: Nuri Ünlü, Ana Hatlarıyla İslam Tarihi, s. 115’ten derlenmiştir.

Endülüs Emevi Devletinin Yıkılışı

II. Hakem’in ölümüyle henüz yerine on iki yaşındaki oğlu II.Hişam getirildi. II. Hişam’ın halifeliği sembolik olup devletin idaresi İbn Ebi Âmir’in elindeydi. Onun çocukluğundan faydalanan Hacip İbn Ebi Âmir, devlet yönetimini ele geçirdi. Kendinden sonra da iki oğlu, yönetimi ellerinde bulundurdukları için bu döneme Âmirîler Dönemi denilmiştir (976- 1008). Bu durum, devletin en üst makamında bir otorite boşluğu meydana getirdi. Bu boşluğun doldurulması
için sivil ve askerî idareciler arasında rekabet ve mücadele başladı. İbn Ebi Âmir Dönemi’nde Endülüs’te kısmen bir istikrar ortamı doğdu. Çünkü İbn Ebi Âmir, isyan edenleri en ağır şekilde cezalandırıyordu.

O, aynı zamanda İspanyol krallıklarına karşı da başarılı savaşlar yaptı. İbn Ebi Âmir’in oğlu Abdülmelik de babasının başlattığı idari yapıyı devam ettirdi. İspanyol krallıklara karşı da başarılı mücadeleler verdi. Ancak çok genç yaşta öldü ve yerine üvey kardeşi Abdurrahman geçti (1008). Zayıf bir kişiliğe sahip olan Abdurrahman, zevk ve eğlence içinde bir hayat yaşıyordu. Bundan dolayı Endülüs halkı onu sevmedi. O, kendisinin, II. Hişam tarafından veliaht ilan edilmesini sağladı. Bu olay üzerine Emevi soyundan olan kimseler ayaklanarak II. Hişam’ı görevden alıp Muhammed bin Hişam’ı “el- Mehdi” sıfatıyla halife yaptılar. Abdurrahman öldürüldü.

El- Mehdi de Abdurrahman gibi zayıf karakterli ve eğlenceye düşkün biriydi. İdari görevleri yandaşlarına dağıttı. Bu uygulamalar sonunda siyasi yapı tıkanma noktasına geldi. Zaman içinde Kurtuba halkı ile Âmirîler ailesini destekleyen Berberîler arasında sürtüşme başladı. Kargaşanın gittikçe büyümesi üzerine Kurtuba eşrafı 1031’de Ulu Cami’de toplandılar. Burada hilafetin sona erdirilmesi ve ismi bu yönetimle özdeşleşen Emevi sülalesinden kişilerin şehirden sürülmesi kararını verdi. Bundan sonra Kurtuba’nın nasıl idare edileceği şûrada belirlenecekti. Bu kararla birlikte Endülüs’te fiili bölünme gerçekleşti ve her grup bağımsızlığını ilan etti. 1031-1090 yılları arasında neredeyse her şehir bağımsızlığını ilan ederek yirmi kadar devletçik (mülûkü’t-tavaif) oluştu. Sonuç olarak Endülüs Emevi Devleti yıkılmış oldu.

Ayrıca Emeviler (Emevi) Devleti ve Emevilerin Kuruluş Dönemi başlıklı konulara da göz atabilirsiniz.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu