Dinlerde Kutsal Kitaplar ve Kaynakları

Yahudiliğin kutsal kitapları, yazılı ve sözlü olmak üzere iki kısma ayrılır. Yazılı kutsal kitaplar,
Türkçede Ahdi Atik olarak bilinen Tanah’tır. Tanah; Tora (Tevrat), Nevim (Peygamberler) ve Ketuvim
(Kitaplar) bölümlerinden oluşmaktadır. Bu kitaplardan Tora’nın Hz. Musa’ya verildiği kabul
edilir. Tevrat’ta, âlemin yaratılışından Hz.
Musa’nın vefatına kadar meydana gelen olaylar
ve Tanrı’nın Hz. Musa’ya gönderdiği dinî kanunlar
bulunur. Tanah’ın diğer iki bölümü olan
Peygamberler ve Kitaplarda, Hz. Musa’dan sonraki
olaylar ile diğer İsrailoğullarına indirilen
vahiyler bulunmaktadır. Hz. Davut’a atfedilen
Mezmurlar (Zebur) ise Kitaplar bölümünde geçmektedir.

Geleneksel Yahudiler ve onların günümüzdeki takipçileri konumunda bulunan Ortodoks Yahudiler,
Tevrat’ın Hz. Musa’ya indirildiği şekliyle korunduğu görüşündedir. Bunların dışında kalan pek
çok Yahudi grubu, Tevrat’ın zaman içinde bazı değişiklilere maruz kaldığını kabul ederler.

Yahudi hahamlarının nesilden nesile aktardıkları sözlü rivayetlerin bütününe Talmut denir. Talmut
iki kitabın teşekkülünden meydana gelmiştir. Bunlar Mişna ve Mişna’nın yorumu olan Gemera’dır.
İlk dönemlerde yazılı olmayan bu eserler, kaybolmalarının engellenmesi için M 2. yy’dan sonra
yazılı hâle getirilmiştir. Tüm bu kitapların oluşumundan
meydana gelen Talmut bir anlamda
Tanah’ın tefsiridir.

Ortodoks Yahudilere göre bu iki eseri de Tanrı,
peygamberlerine bildirmiştir. Onların inancına
göre bu kitapları inkâr etmek küfürdür.

Hristiyanların kutsal kitabı, Ahdi Atik
ve Yeni Ahit’ten oluşur. Bu iki kitap Kitab-ı Mukaddes diye de anılır. Ahdi Atik, Yahudilerin kutsal kitabı olan Tanah’tır. Hristiyanlar Tanah’ı
kutsal kitap olarak kabul ederler. Fakat Yeni Ahit’le birlikte onun hükmünün nesholduğu görüşünü
benimserler.

Yeni Ahit’e ait bölümlerin yazılı hâle getirilmesi
Hz. İsa’dan otuz yıl sonra başlanarak
uzun bir süre sonucunda tamamlanmıştır. Dört
İncil’den ilk üçüne içeriklerinin benzerliği nedeniyle
“Sinoptik İnciller” denir.

Hristiyan inancına göre Hz. İsa, tanrı kelamının
cisme bürünmüş şekli olup bir peygamber
değildir. Hz. İsa’nın yaptıkları ve söyledikleri,
ilk önce Hz. İsa’nın arkadaşları tarafından
hafızalarda tutulmuş, sonraki nesillere de sözlü
olarak aktarılmıştır. Daha sonra bunlar yazılmaya
başlanmıştır. Bu aşamada yüzlerce İncil
nüshası ortaya çıkmıştır. Kutsal ruhun yönetimindeki
din adamları topluluğu, dört İncil’in de
içinde bulunduğu yirmi yedi İncil’i kabul ederek
bunların lafız olarak değil, mana olarak vahiy
kaynaklı olduğunu benimsemişlerdir. Diğer
İncil nüshalarını ise imha etmişlerdir.

Hristiyanlara göre mevcut İnciller arasında da birbirini tutmayan ifadelerin bulunması normaldir.
Çünkü bu İncillerdeki ifadeler, Hz. İsa’ya vahyedilmiş değildir. Bunlar, kutsal ruh denetiminde
bulunan kişiler tarafından yazılmıştır. Her İncil yazarı, kendi gördüklerini ve duyduklarını yazmıştır.
Dolayısıyla İnciller arasında birtakım farklılıkların olması doğaldır.

İslam’a göre aslı bozulmamış tek ilahî kitap Kur’an’dır. Bu kitap Hz. Muhammed’e (610- 632) yılları
arasında nazil olmuştur. Kur’an ayetleri bizzat Peygamberimiz zamanında yazılı ve sözlü olarak
korunmuş ve bu ayetler Peygamberimizden sonra Hz. Ebu Bekir Döneminde kitap hâline getirilmiştir.
Hz. Osman zamanında çoğaltılan Kur’an nüshaları günümüze kadar hiç değişmeden gelmiştir. Kur’an
dışında hiçbir kitap orjinalliğini tamamen koruyarak günümüze kadar gelememiştir. Kur’an, kendinden
önceki kitapları doğrulayan ve onları tamamlayan son ilahî kitaptır.83 Allah, Kur’an-ı Kerim’de
insanların ihtiyaç duyacağı konulara yer vermiş ve bütün insanlar için onu yegâne uyulacak kitap
olarak kabul etmiştir. Dolayısıyla zaman ve mekânla sınırlı olmaksızın Kur’an herkese gönderilmiş
ilahî bir kitaptır.

Hinduizmde çok sayıda ve hacimli, dili Sankristçe olan kutsal metinler vardır. Bu metinler iki
kısma ayrılır: 1) Sruti Metinler: Bunlar vahye ve ilhama dayanan metinlerdir. Bu metinler içinde en
önemli olanlar Vedalardır. Bunların “rişi” denilen kutsal kimselere vahyolunduğuna inanılır. Vedalar,
Hindu inancının temel kaynaklarıdır. Vedaların yanında, Brahmanalar, Aranyakalar ve Upanişatlar da
Sruti metinlerdendir. 2) Smriti Metinler: Vedalar üzerine yapılan yorum ve destanlardan oluşur. Bunlar
nesilden nesile sözlü olarak aktarılmıştır.

Budizmin kutsal metinleri Pali dilinde yazılmış Tripitaka (Üç Sepet)’dır. Tripitaka; Vinaya-Pitaka,
Sutta-Pitaka ve Abhidhamma-Pitaka’dan meydana gelmiştir. Bu metinler Buda’dan çok sonra yazılmış
metinlerdir.

Caynizmin kutsal metinleri, Agama veya Siddhanta diye adlandırılmıştır. On bir bölümden meydana
gelir. Mahavira’dan çok sonraları yazılmıştır.

Sihizmin kutsal kitabı “Adi-Grant” tır. Metin sadece Nanak’a ait değildir. Onda Ferit ve Kabir’in
şiirleri de bulunmaktadır.

Zerdüştlüğün kutsal kitabı Avesta’dır. Bu kitap üç bölümden oluşmakta olup bunlar; Yesna, Yeşt
ve Videvdat’tır. Zerdüşt’e nisbet edilen “Gathalar” Yesna’nın içinde geçmektedir.

Konfüçyüsçülüğün kutsal metinleri, beş klasik ve dört kitaptan oluşur. Beş klasik; Şiir, Tarih,
Ayin, Değişiklikler, İlkbahar ve Sonbahar’dan oluşur. Dört kitap ise Konfüçyüs’ten Seçmeler, Orta
Yol Doktrini, Mensiyus’tan Seçmeler ve Büyük Bilgi’den meydana gelir.

Taoizmin kutsal kitabı, “TaoTe-King” (Doğru Yol Kitabı) diye adlandırılmıştır. Anlaşılması oldukça
zor, mistik bir eserdir. Taoizmle ilgili yazılan diğer kitapların esin kaynağı bu kitaptır.

Şintoizmde vekayiname türünde iki kitap bulunmaktadır. Bunlar da “Kojiki ve Nihongi” dir. 712
yılında yazılmış olan Kojiki’nin yorumu olan Nihongi ise 720’de kaleme alınmıştır. Bu eserlerde
tanrıların kaynağı, insanlığın başlangıcı, imparator ailesinin ve devletin ilahî kaynaklı olması gibi
konular ele alınır.