Büyük Millet Meclisine Karşı Çıkan Ayaklanmalar
Büyük Millet Meclisi bir yandan yurdun düşman işgalinden kurtarılması için çözüm yolları ararken
diğer yandan da yeni devletin kurulma çalışmalarını yürütüyordu.Ancak ilk açıldığı dönemlerde Meclisi
en çok meşgul eden sorun yurdun çeşitli yerlerinde çıkan ayaklanmalardı.Ayaklanmalar Kuvayımilliye
ve Millî Mücadele’ye karşı başlamış ve Meclis açıldıktan sonra da Meclis’e karşı devam etmiştir.
1919’da başlayan ve 1921’in sonlarına doğru bastırılabilen ayaklanmaların kışkırtıcıları Osmanlı
Hükûmeti ve İtilaf Devletleriydi.
Damat Ferit Paşa, Şeyhülislam Dürrîzade Abdullah Efendi’den bir fetva aldı. 11 Nisan 1920’de
yayımlanan ve İngiliz uçaklarıyla Anadolu’nun her yerine dağıtılan fetvada “Halife hazretlerinin
emrinde bulunan İslam şehirlerinde halkı doğru yoldan çıkaranların hilafet merkezi ile
memleketin ilgisini kesenlerin, halifeliğin yetkilerine karşı koyanların asi olduğunu; dağılmaları
hakkında devletçe verilen emirlerden sonra da inat ettikleri takdirde halkı kötülükten kurtarmak
için bunların katledilmeleri şeriat hükümlerine göre farzdır.” denmekteydi. Halkın halife etrafında
toplanarak İstanbul Hükûmeti’nin asi olarak kabul ettiği kişilerle savaşmaları isteniyordu.
Anadolu halkının büyük bölümü bu ayaklanmalara katılmamıştır.
Ayaklanmaların Nedenleri
• Osmanlı Hükûmeti’nin ve İtilaf Devletlerinin Millî Mücadele’nin padişah ve halifeye karşı yapıldığı
şeklindeki propagandaları,
• İngilizlerin, Boğazların her iki yakasına yerleşmek amacıyla ayaklanmaları desteklemesi,
• Anadolu’da bazı kişilerin otorite boşluğundan yararlanmak istemesi,
• Bazı Kuvayımilliye birliklerinin disiplinsiz davranışları, halktan zorla para, yiyecek ve silah toplamaları
düzenli orduya katılmak istememeleri,
• Azınlıkların ayrı birer devlet kurma hedefleri.
Doğrudan Osmanlı
Hükûmeti Tarafından
Çıkarılan Ayaklanmalar
KUVAYIİNZİBATİYE
AYAKLANMASI, ANZAVUR AYAKLANMASI
Kuvayımilliye ve Millî Mücadele’ye
karşı bizzat Osmanlı
Hükûmeti tarafından çıkartılmış
olan ayaklanmalardır. Bu
ayaklanmalara işgal devletleri
de destek vermiştir. Anzavur
Ayaklanması ve Kuvayıinzibatiye
Ayaklanması bu tür
ayaklanmalardır. Ethem birlikleri
ve Ali Fuat Paşa’ya bağlı
birlikler ayaklanmaları bastırdılar.
Osmanlı Hükûmeti ve İtilaf
Devletlerinin Kışkırtmalarıyla
Çıkan Ayaklanmala
DÜZCE
AYAKLANMASI, KONYA
AYAKLANMASI, CEMİL ÇETO
AYAKLANMASI, YOZGAT
AYAKLANMASI, MİLLÎ AŞİRETİ
AYAKLANMASI, KOÇGİRİ
AYAKLANMASI
Osmanlı Hükûmeti Millî Mücadele’ye karşı Anadolu halkını kışkırtmıştır.
İtilaf Devletleri ise işgal bölgelerine
yerleşmek, Millî Mücadele’yi oyalamak,
Boğazlar ve çevresini denetim
altında tutmak ve azınlıklardan
yararlanmak amacıyla ayaklananları
desteklemişlerdir. Bu ayaklanmalar
içinde, Düzce, Yozgat, Konya, Cemil
Çeto, Koçgiri ve Milli Aşireti ayaklanmaları
en önemlileridir. Kuvayımilliye
birlikleri bu ayaklanmaları bastırmıştır.
Kuvayımilliye Birliklerinin
Ayaklanmaları
ÇERKEZ ETHEM
AYAKLANMASI, DEMİRCİ MEHMET EFE
AYAKLANMASI
Kuvayımilliye içinde yer alıp
işgal devletleriyle ve isyan
eden azınlıklarla savaşan
ama düzenli orduya katılmak
istemeyen birliklerin ayaklanmalarıdır.
Demirci Mehmet
Efe ve Ethem en önemlileridir.
Demirci Mehmet Efe
Ayaklanması Refet Bey
(Bele), Çerkez Ethem Ayaklanması
ise İsmet Bey
(İnönü) kuvvetlerince bastırılmıştır.
Azınlıkların Çıkardığı
Ayaklanmalar
PONTUS
AYAKLANMASI, ERMENİ
AYAKLANMASI
Anadolu’nun işgal altında
olmasından yararlanmak
isteyen Ermeni ve Rumların
çıkardığı ayaklanmalardır.
Güney ve doğu
illerinde Ermeniler, Karadeniz
Bölgesi’nde de
Rumlar ayaklandılar.
Ermenilere karşı Kâzım
Karabekir, Rumlara karşı
Nurettin Paşa komutasındaki
Türk birlikleri
ayaklanmaları bastırmıştır.
