Birinci Dünya Savaşı Öncesinde Genel Durum
Birinci Dünya Savaşı’nın genel nedenleri incelendiğinde şunlar söylenebilir:
Sanayi Devrimi sonrası ortaya çıkan ham madde ve pazar arayışı, diğer bir deyişle sömürge arayışı, Askeri açıdan güçlü olmayı zorunlu hale getiriyordu. Bu nedenle devletler silahlanmak için yüksek miktarda paralar harcıyorlardı. Özellikle İngiltere ve Almanya büyük bir yarış halindeydi. Diğer taraftan birçok ulus, Fransız İhtilali’nin doğurduğu milliyetçilik akımının da etkisiyle hanedana dayalı devlet sistemi yerine ulus haklarına dayalı bağımsız devlet kurmak istiyordu. Ulusal haklarını her şeyin üstünde tutarak savaşma isteklerine haklı gerekçeler yaratmaya çalışan devletler vardı.
Savaşın özel nedenleri arasında şunlar vardır: Rusya ile Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Balkanlara ve Doğu Avrupa’ya egemen olmak için çekişiyordu. Rusya’nın yürüttüğü Panslavizm ile Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun yürüttüğü Pancermenizm politikaları bu topraklar üzerinde mücadele halindeydi. Ayrıca Fransa, 1871’de meydana gelen Sedan Savaşı’nda Almanya’ya kaptırdığı zengin kömür ve demir kaynaklarına sahip Alsace-Lorainne (Alsas-Loren) bölgesini geri almak istiyordu.
Bu siyasal ortamda devletlerden hiçbiri varlığını korumak ve çıkarlarını savunmak konusunda kendisini yeterince kuvvetli hissetmiyordu. Her devlet, kendisi için tehlikeli gördüğü devlete karşı, başka devletlerle anlaşarak güç dengesi oluşturmaya çalıştı. Dünya, Almanya ve İngiltere’nin başını çektiği İttifak ve İtilaf olmak üzere iki gruba ayrıldı. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahdının Saraybosna’da bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesiyle ülkeler arasında süregelen gerilim farklı bir boyuta taşındı. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Sırbistan’a savaş açtı.
Almanya’nın Avusturya-Macaristan’ı; Rusya’nın da Sırbistan’ı desteklemesi ile savaş, bir Slav-Cermen çatışması olarak başladı. İngiltere ve Fransa’nın Almanya’ya savaş açması sonucu bir Avrupa savaşına dönüştü. Osmanlı Devleti ve 1917’de ABD’nin katılımıyla ise bir dünya savaşı hâlini aldı.
İttifak grubunda yer alan İtalya, kendisine Anadolu’nun batısında ve güneyinde bulunan bazı toprakların vaat edilmesi üzerine İtilaf Devletleri grubuna geçti. Birinci Dünya Savaşı başladıktan sonra her iki gruba başka devletler de katıldı.
Savaştan Önce İttifak (Bağlaşma) Devletleri: Almanya, Avusturya-Macaristan, İtalya.
Savaştan Sırasında İttifak (Bağlaşma) Devletleri: Osmanlı Devleti, Bulgaristan katıldı.
Savaştan Önce İtilaf Devletleri: İngiltere, Fransa, Rusya
Savaş Sırasında İtilaf Devletleri: İtalya, ABD, Sırbistan, Yunanistan, Japonya, Brezilya, Portekiz ve Romanya bu gruba katılan devletlerden bazılarıdır.
