Arap Baharı ve Küresel Yansımaları
Coğrafi keşiflerle yeni ticaret yollarının bulunması Orta Doğu’nun önemini azaltsa da Orta Doğu, Süveyş Kanalı’nın açılması ve İkinci Dünya Savaşı sonrasında dünya petrol ihtiyacının karşılandığı en önemli bölge olmasıyla yeniden ilgi odağı hâline geldi.
Bölgede kurulan mandater idarelerle Orta Doğu’nun yer altı zenginliklerine kolayca ulaşan Batı, kendi çıkarları doğrultusunda kurulan yönetimleri diktatör dahi olsa demokratik yönetimlere tercih etti.
Tunus’ta pazarcılık yapan üniversite mezunu Muhammed Buazizi adlı gencin kendisine yapılan haksızlık ve baskı sonrasında 17 Aralık 2010’da kendini yakmasıyla başlayan olaylar kısa sürede ülke geneline yayıldı.
Demokrasi ve değişim parolasıyla devam eden olaylar Mısır, Yemen, Libya, Suriye gibi Arap ülkelerinde de ortaya çıktı. Gürcistan’daki olaylara Gül Devrimi, Ukrayna’dakine Turuncu Devrim, Çekoslovakya’dakine Prag Baharı dendiği gibi Arap coğrafyasında başlayan olaylar için de Arap Baharı ifadesi kullanıldı.
Arap Baharı’nın Ortaya Çıkıp Yayılmasındaki Etkiler
• II. Dünya Savaşı ile bölgede sonlanan manda idare sistemi yerine kurulmaya çalışılan ulus-devlet yapılanmasındaki yanlışlıklar, Arap toplumunu aşiret ve mezhep merkezli toplum yapısına zorladı. Bu yapı ise çatışma ortamlarını doğurdu.
• Orta Doğu’da var olan yer altı zenginliklerine rağmen bölge ülkelerinde işsizlik oranlarındaki artış, rüşvet ve yoksulluk isyanlarda öncül nedenleri oluşturdu. Asgari ekonomik sorunlara çözüm bulamayan iktidarlar sorgulanmaya başlandı.
• Arap ülkelerindeki krallık ve cumhuriyet idarelerinin çoğunda var olan tek partili ve tek adamlı idareler muhalefetin gelişmesine müsaade etmedi. Bu tekli yapılar eleştiri ve başkaldırılara neden oldu.
• Arap dünyası, eğitim seviyesinin yükselmesi ve modern iletişim araçlarının yoğun olarak kullanılmasıyla dünyadaki gelişmelerden etkilenmeye başladı.
Bu etkilenmeler Arap Baharı’nın hem önemli bir nedeni hem de sürecin belirleyicisi oldu. Arap Baharı’na “Twitter Devrimi” veya “Facebook Devrimi” diyenler dahi çıkmıştır. Halkın organize olmasında, gelişmelerden haberdar olmasında ve başka bölgelerle iletişime geçmesinde bu sosyal ağlar etkili olmuştur.
Tunus’un ardından Mısır, Libya ve Yemen’de de iktidarlar değişmiştir. Suriye ateş çemberinin içerisindedir. Ürdün, Bahreyn, Sudan, Cezayir gibi Arap ülkelerinde ise Arap Baharı’nın etkisiyle protesto ve gösteriler yapılmasına rağmen yönetimlerde değişim yaşanmamıştır.
